"Vrijheid en veiligheid is een voorwaarde voor al het andere"

In 1968 viel de Sovjet-Unie Tsjechoslowakije binnen. Daarop besloten de NAVO-landen dat extra defensieinspanning nodig was. Zodoende wilde het kabinet-De Jong het defensiebudget van Nederland verhogen met 225 miljoen gulden. Hier was in de samenleving veel protest tegen; uit een peiling destijds bleek dat 61 procent van de bevolking tegen de extra bijdrage was, terwijl maar 37 procent het standpunt van de regering deelde.

Om breder draagvlak te vinden voor de uitgaven van het kabinet, wilde premier De Jong de maatregelen graag toelichten voor een breed publiek. Dat gebeurde tijdens een speciale televisie-uitzending op 29 november 1968.

De Jong praatte dertien minuten: eenvoudig, vriendelijk en overtuigend. Zonder de extra militaire bijdrage zou de Sovjet-Unie gemakkelijk in de verleiding komen haar invloedssfeer uit te breiden, aldus de minister-president. De bijdrage ging ten koste van ander beleid, maar dat was onvermijdelijk, besloot hij: ‘Want, dames en heren, veiligheid en vrijheid is een voorwaarde voor al het andere.’

Maandag was CPG-onderzoeker Johan van Merriënboer te gast bij het WNL-programma ‘De Haagse lobby’ op Radio 1. Hierin vertelde hij over de Nederlandse reactie op de Russische inval van 1968. Luister het fragment hier terug.

Klik hier voor een aflevering van Andere Tijden over de Praagse Lente, en lees meer over premier De Jong en deze crisis in het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2009 (pdf (pdf, 6,8 MB)).