CPG weblog

Toen ik een nieuwe collega vertelde dat ik een blog voor de Coccinella Hansardia wilde schrijven over humor in de politiek was zijn eerste reactie: leuk! Ik heb meteen geprobeerd zijn eventuele hooggestemde verwachtingen de kop in te drukken, want ja, humor mag dan ‘leuk' zijn, er over lezen of schrijven is vers twee. Humor in de politiek is overigens pas in de loop van de twintigste eeuw een gewaardeerd concept geworden. Grote denkers als Plato en Kant moesten er niets van hebben. Zo wilde de eerste juist dat de bestuurders van zijn ideale staat leerden niet te lachen. Dus mocht deze blog geen glimlach op uw gezicht toveren dan bevindt u zich in goed gezelschap.

De tweede reactie van de nieuwe, overigens Vlaams sprekende, collega, was: ‘wordt er dan eigenlijk zoveel gelachen in de politiek?'
Goede vraag. Een zoektocht in http://www.statengeneraaldigitaal.nl met de termen ‘gelach' en ‘hilariteit' leverde geen duidelijk beeld op. Over de periode 1814-1995 waren er slechts 318 respectievelijk 225 treffers, maar er zat de nodige ruis tussen. Zo ging het in enkele gevallen om een 'hard gelag', wat over het algemeen toch weinig reden tot lachen geeft. Even zo goed is er overtuigend bewijs van gelach in de Kamer, zoals de foto hiernaast uit 1965 laat zien, maar in de Handelingen van dit debat is daar geen spoor van terug te vinden.
Het antwoord op de vraag van mijn collega moet ik hem en u dus schuldig blijven. Wellicht dat een collega-onderzoeker hier nog eens een dissertatie aan kan wijden, want de Nederlandse bevolking vindt humor in de politiek best belangrijk, bleek uit onderzoek van Comedy Central in 2010. Zestig procent van alle Nederlanders vindt dat humor een belangrijkere rol moet krijgen binnen de politiek. Vijfenvijftig procent is van mening dat er niet voldoende humor in de debatten zit en bijna de helft van Nederland geeft aan meer aandacht voor politiek te hebben als er meer humor in de politiek zou zitten. Humor dus om de kloof tussen politiek en burger te slechten. Een kleine compilatie als appetizer

Humor als wapen

Humor kan verschillende functies vervullen. Het kan bruggen slaan, zo verklaarde de liberaal Wiegel achter de Kamergordijnen veel te hebben gelachen met zijn politieke tegenstander de communist Bakker, en de spanning wegnemen na een heftig debat, maar humor kan ook worden ingezet als een belangrijk wapen in de strijd tegen de politieke tegenstander. PVV-leider Wilders bijvoorbeeld gebruikt vaak humor als stijlfiguur om zijn opponenten neer te sabelen, zoals hier ten tijde van het kabinet-Balkenende IV. Volgens sommigen kan humor het beste worden gepareerd met humor. Pechtold deed dit en ook de oud-fractievoorzitter van GroenLinks Halsema bestreed Wilders soms met zijn eigen wapens (formatie Rutte I).

Tenenkrommende humor

Wie humor wil inzetten als wapen moet er wel het talent voor bezitten. Dat is niet iedereen gegeven en dan wordt het tenenkrommend.

Gevoel voor humor kon oud-minister van Financiën Gerrit Zalm zeker niet worden ontzegd. Deze goedlachse liberaal deed de Kamer in lachen uitbarsten door luidkeels te roepen een aangenomen motie niet te zullen uitvoeren. Het voorval vond plaats in de nacht voor het zomerreces en de Kamer was door het lange vergaderen en door de regelmatig uitvallende geluidsinstallatie in een melige stemming. Toenmalig Kamervoorzitter Bukman was overigens not amused: ,,Dit werd een grap, terwijl het helemaal geen grap hoorde te worden'', aldus Bukman. ,,Mijn tenen zaten me enigszins krom in de schoenen. Ik had er de schurft in.'' (ANP, 12 jan. 1998)

In de categorie tenenkrommend mag ook het volgende filmpje niet ontbreken. Kamerlid Van Oudenallen herkende in een debat minister Hoogervorst niet.

Blote billen humor

Niets menselijks is politici vreemd. Ook in de politiek is de humor weleens platvloers. Zo verhaalde oud-minister van der Stee (KVP/CDA) in 1988 tegenover weekblad De Tijd dat hij een toespraak zou voorlezen in de Tweede Kamer die zijn ambtenaren hadden voorbereid. ‘Hij hoefde alleen maar de juiste map te openen, was hem gezegd. Bij het openslaan van het dossier lag daar plots een poedelnaakte Playboy-vrouw op tafel. Lachen! Dries van Agt er direct met z'n neus bovenop. Til Gardeniers in de gordijnen - de ministerraad lag plat.' (uit: Brabants Dagblad, 10 sept. 1999)

En zie de hilariteit over de blote billen van staatssecretaris Van Geel.

Onschuldige humor

Zeker in een omgeving waar een grote werkdruk heerst, waar langdurig vergaderd wordt, ligt de meligheid en de slappe lach op de loer.

Wat voorbeelden:

De slappe lach van Kamervoorzitter Verbeet

Het ‘huwelijksaanzoek' van Halsema

Of deze melige motie van Van der Lek (pdf, 793 kB) (PSP) over vogels die in hun belangen werden geschaad door de KLM. Kamerleden met vogelnamen, zoals Den Uyl, Koekoek en Veder zouden ervoor moeten zorgen dat een representatieve vertegenwoordiging van alle Nederlandse vogels de beschikking kreeg over een deel van het aandelenpakket van KLM. Het lid Nuijens van de Boerenpartij behoorde duidelijk tot de categorie Kamerleden zonder humor.

Vergelijkbaar is de Kamervraag van het socialistische Kamerlid Sake van der Ploeg in het kader van 1 april. Naar aanleiding van een vermeend krantenbericht dat er ezeltjes in de smokkelhandel met België zouden zijn gesignaleerd vroeg hij of ‘de minister bereid (is) aan te geven waarop wordt gebaseerd, dat er in ons land werkelijk nog geen ezels genoeg zijn?'' (Lees hier (doc, 17 kB) meer over de bescheiden politieke 1 april traditie)

Lachen om de politiek

Tijdens de zoektocht naar lachen in de politiek kwam ik ook veel materiaal tegen die een blog over lachen om de politiek zouden kunnen vullen. Wellicht dat ik de lezer hierop een ander keer trakteer. Speciaal voor mijn Belgische collega toch nog dit Youtube filmpje uit januari 2011. Een van uw landgenoten filmde de reactie van zijn zoontje op de mededeling dat er voor het einde van het jaar een regering zou komen. Lachen!

Peter van Griensven