Met de juiste processtrategie creëer je internationale impact met een zaak - reacties

Datum bericht: 1 september 2022

Jasper Krommendijk

Internationaal procederen is in opkomst. Om de juiste strategie te bepalen is het volgens CPO-docent Jasper Krommendijk belangrijk om de verschillende opties in beeld te brengen, met daarbij de voor- en nadelen. In de cursus 'Internationaal procederen' komen ze aan bod.

Nederlandse advocaten krijgen steeds meer te maken met internationale procedures. Waarom is internationaal procederen in opkomst?

"Daarvoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. Ons open rechtssysteem waarin het internationale recht een sterke positie heeft, speelt daarin een rol. Verder geldt in Nederland het verbod om wetten aan de Grondwet te toetsen, maar ze mogen wel aan verdragen worden getoetst. Daarvan wordt meer en meer gebruik gemaakt. Ook is het internationale en Europese recht sterker geworden, het bestrijkt meer rechtsgebieden. Neem bijvoorbeeld het asielrecht. Dat heeft zich in de afgelopen twintig jaar sterk ontwikkeld doordat de Europese Unie in de jaren 90 meer bevoegdheden op dit gebied heeft gekregen. Dit heeft geresulteerd in meer en uitgebreidere wetgeving. Landen leggen internationale wetgeving overigens vaak restrictief uit. In die gevallen zie je dat de rechter nodig is om te toetsen of regeringen zich aan de regels houden.

In twee recente belangrijke uitspraken heeft het internationale recht een belangrijke rol gespeeld. Zo heeft de Hoge Raad zich in de Urgendazaak gebaseerd op Europese mensenrechtennormen en in de stikstofuitspraak heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State prejudiciële vragen gesteld aan het Hof in Luxemburg."

Wanneer kies je voor een internationale procedure?

"Dat is uiteraard afhankelijk van de juridische kwestie en het effect dat je wilt bereiken. Het voordeel van een procedure bij het EU Hof is bijvoorbeeld dat de uitleg van het Hof in een Nederlandse kwestie ook geldt voor andere lidstaten. Dat kan een overweging zijn voor een ngo als ClientEarth of Greenpeace om voor deze procedure te kiezen. Je creëert dan internationale impact met een Nederlandse zaak. Het is daarom steeds belangrijk om per zaak de verschillende opties goed in kaart te brengen. Op basis daarvan kun je de juiste strategie bepalen. Mijn ervaring is overigens dat weinig advocaten precies weten wat de verschillende mogelijkheden zijn met daarbij de voor- en de nadelen. De procedure bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens is over het algemeen wel bekend. Dat geldt in mindere mate voor de procedure bij de Europese Comité voor Sociale Rechten of bij een comité van de Verenigde Naties. In de cursus 'Internationaal procederen' lichten we de verschillende procedures toe en gaan we in op het bepalen van de juiste strategie."

Kun je elke zaak voorleggen aan een internationale rechter?

"Ook hiervoor geldt dat je steeds alle opties goed in kaart moet brengen. Je kunt namelijk niet bij elke internationale instantie een zaak aanhangig maken en vaak gelden specifieke voorwaarden. Zo kan een burger een procedure starten bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, maar voorwaarde is wel dat er sprake moet zijn van een schending van het Europees Verdrag van de Rechten voor de Mens en dat de burger op nationaal niveau is uitgeprocedeerd. Bij het Europees Hof van Justitie in Luxemburg kunnen rechters prejudiciële vragen stellen over de uitleg van het Europese recht. Dat kun je dus niet rechtstreeks zelf doen in een procedure, maar je ziet wel dat partijen hierop proberen te sturen in een procedure bij een Nederlandse rechter door bepaalde vragen op te werpen. Overigens gebeurt het ook dat je er als procespartij door overvallen kan worden als de rechter besluit prejudiciële vragen te stellen."


Jasper Krommendijk is universitair hoofddocent Internationaal en Europees Recht aan de Radboud Universiteit.

CPO Academy is het kennisplatform van het CPO. Met columns en kennisclips van CPO-docenten en wetenschappers. Voor inspiratie, reflectie en nieuwe inzichten.

Wilt u op de hoogte blijven van inspirerende columns, kennisclips en de nieuwste cursussen? Meld u aan voor de informatiemails.

aanmelden