Nieuwe pensioenwetgeving: denk nu alvast na over een transitie- en communicatieplan

Datum bericht: 12 augustus 2021

Mark Heemskerk

De aangekondigde herziening van het pensioenstelsel is met een jaar uitgesteld. Toch moeten juristen zich nu al voorbereiden op de komende wijzigingen, zegt CPO-docent Mark Heemskerk. In de cursus Actualiteiten Pensioenrecht geeft hij daarvoor praktische handvatten.

De aangekondigde herziening van het pensioenstelsel is met een jaar uitgesteld. Wat is daarvan de reden?

"Het doorvoeren van de wijzigingen uit het pensioenakkoord in nieuwe pensioenwetgeving is de grootste naoorlogse wijziging van ons pensioenstelsel en nog ingewikkelder dan men had voorzien. Dat is de reden dat de invoering van de nieuwe Pensioenwet en aanverwante regelgeving met maximaal een jaar is uitgesteld tot 1 januari 2023. De belangen zijn ook groot; in totaal gaat het om 1300 miljard euro aan toekomstige en al opgebouwde pensioenaanspraken.

Eind december 2020 is het concept wetsvoorstel ingediend en ter consultatie voorgelegd. Daarop zijn bijna 800 reacties gekomen. Die moeten allemaal bekeken en verwerkt worden. Overigens, het pensioenakkoord uit 2019 omvat een pakket met verschillende soorten maatregelen. Een deel daarvan is al wel ingevoerd, zoals de minder snelle stijging van de AOW-leeftijd."

Hoe kunnen juristen zich voorbereiden op de wijzingen in het pensioenstelsel?

"Het feit dat de daadwerkelijk invoering van nieuwe wetgeving is uitgesteld, betekent niet dat juristen achterover kunnen leunen. Ik raad hen zeker aan om, waar mogelijk, voor te sorteren op de nieuwe wetgeving. Zo voorkom je dat je straks achter de feiten aanloopt. Juristen zouden wat dat betreft al bezig moeten zijn met een plan voor hoe ze omgaan met de aankomende wetgeving.

Mijn indruk is dat bij de grote spelers, bijvoorbeeld de bedrijfstakpensioenfondsen, achter de schermen al veel wordt gedaan. In de vrije sector, bij de individuele werkgevers met eigen pensioenregelingen, is dat lang niet altijd het geval. Maar bedenk dat bijvoorbeeld alle pensioen- én uitvoeringsovereenkomsten de komende vijf jaar gewijzigd moeten worden. Daarmee kun je nu al anticiperen op de komende wijzigingen. Want één ding is zeker, hoewel nog niet bekend is hoe de regelgeving eruit gaat zien, dát er iets wijzigt, staat vast. Dus denk alvast na over een transitieplan en een communicatieplan. Tijdens de cursus Actualiteiten Pensioenrecht geven wij informatie over wat er tot nu toe bekend is over de komende wetgeving en gaan we in op de stappen die juristen nu al kunnen zetten."

Wat is uw favoriete onderwerp binnen het pensioenrecht?

"Geschillen over verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfondsen vind ik zeer interessant. Het gaat dan om de vraag of een werkgever verplicht onder de werkingssfeer van een bepaald pensioenfonds valt. Voor de betrokkenen – werkgever, werknemer en het pensioenfonds – zijn de gevolgen van die uitkomst groot. Voor een werkgever kan het betekenen dat hij alsnog jarenlang niet betaalde premies moet betalen, voor een werknemer dat hij mogelijk aanspraak heeft op een hoger pensioen, en voor het pensioenfonds dat aan werknemers pensioen uitbetaald moet worden, terwijl daarvoor geen premie is betaald.

Dat in de praktijk lang niet altijd duidelijk is of een werkgever onder een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds valt, blijkt uit de zaak van een pannenkoekenbakker. Het Pensioenfonds Zoetwaren was van mening dat de pannenkoekenbakker onder de werkingssfeer van het pensioenfonds viel. Een pannenkoek zou namelijk een koek zijn. De rechter oordeelde anders. Op basis van verschillende argumenten, de rechter stelde bijvoorbeeld vast dat een pannenkoek een maaltijd is en dat voor een pannenkoek andere ingrediënten worden gebruikt dan voor een koek, kwam hij tot de conclusie dat een pannenkoek geen koek is. Als jurist vind ik dit interessante puzzels en een uitdaging om de juiste argumenten voor, dan wel tegen te verzamelen.

Deze pannenkoekuitspraak is een aansprekend voorbeeld van dit voorjaar. In de cursus bespreken we recente jurisprudentie. De werkingssfeer van pensioenfondsen komt dan aan de orde, maar bijvoorbeeld ook thema's als ontslag en pensioen en wijziging van pensioen."


Mark Heemskerk is hoogleraar Pensioenrecht aan de Radboud Universiteit, advocaat-partner bij Held Advocaten en raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof 's-Hertogenbosch.