"De rechtspraak werkt hard door om haar maatschappelijke opdracht te vervullen"

Datum bericht: 14 april 2020

Robine de Lange-Tegelaar en Henk Naves

Fred Hammerstein vraagt zich in zijn column 'Overpeinzingen bij een crisis' af waarom de rechtspraak is 'stilgelegd'. Henk Naves (voorzitter Raad voor de rechtspraak) en Robine de Lange-Tegelaar (voorzitter presidentenvergadering) reageren: "De rechtspraak werkt hard door om haar maatschappelijke opdracht te vervullen."

De rechtspraak is een essentieel onderdeel van de rechtsstaat. De rechtspraak moet bescherming bieden aan iedereen in Nederland, ook en juist in tijden van crisis. En toch zijn gerechtsgebouwen dichtgegaan voor het publiek en werden, in de periode van 17 maart tot 7 april, alleen nog de meest urgente zaken behandeld. Hammerstein vraagt zich af of de rechtspraak niet iets meer kracht zou kunnen tonen en iets meer oog voor haar belangrijke maatschappelijke opdracht zou kunnen hebben. Jörg daarentegen vindt het getuigen van wijs beleid dat is afgezien van zittingen.

Een paar dingen willen wij er vanuit ons perspectief over zeggen:

Niet de rechtspraak is dicht, maar de gebouwen van de rechtspraak zijn dicht, althans voor het publiek. De rechters en juridisch medewerkers werken vanuit huis en de medewerkers van de administratie en ondersteunende diensten werken in ploegendienst en zitten op veilige afstand van elkaar.

Op deze manier heeft de rechtspraak deze weken hard doorgewerkt om haar maatschappelijke opdracht te vervullen. De urgente zaken – de lijsten met welke zaken dat zijn per rechtsgebied zijn op 17 maart gepubliceerd - zijn via tele(fonisch) horen of schriftelijk behandeld. Daarnaast is een grote hoeveelheid schriftelijk werk afgedaan: in de drie afgelopen weken is nog in 80 procent van het normale aantal zaken uitspraak gedaan. Dat betreft voor een groot deel schriftelijke procedures en zaken waarin de zitting al eerder had plaatsgevonden. In het strafrecht hebben met behulp van telehoren raadkamerzittingen en supersnelrechtzittingen plaatsgevonden. In familie- en jeugdzaken, kort gedingen, faillissementen en in bewindzaken zijn partijen telefonisch gehoord.

De beslissing om voorlopig geen fysieke zittingen te houden is ingegeven door de verantwoordelijkheid die we dragen voor de gezondheid van iedereen die in een gerechtsgebouw komt: partijen, verdachten, advocaten, andere betrokkenen en publiek. Anders dan bij een supermarkt of een bouwmarkt hebben partijen die worden opgeroepen of gedagvaard om bij de rechter te komen geen vrije keus. Niet komen kan vergaande consequenties hebben. En anders dan bij ziekenhuizen, de politie of de brandweer heeft de rechtspraak wel – met kunst-en vliegwerk - de mogelijkheid om een groot deel van haar werk te doen zonder fysiek contact.

Inmiddels hebben we in drie weken veel ervaring opgedaan met deze manieren van werken en zijn de mogelijkheden om met beeld en geluid op afstand te communiceren uitgebreid. Dat geeft ons de mogelijkheid om ook andere zaken dan de meest urgente zaken weer te behandelen. Op 3 april is op rechtspraak.nl beschreven welke andere soorten zaken dat zijn. Deze maatregelen gelden tot en met 28 april.

Dit alles laat onverlet dat het niet kunnen houden van fysieke zittingen problematisch is. Vooral in het strafrecht en het familie- en jeugdrecht wringt het. Ook daar zullen we een oplossing voor moeten zoeken en vinden. Sommige zittingzalen zijn inderdaad groot genoeg, maar dat geldt niet voor de wachtruimten, de toegangscontroles en de vele kleine zalen en enquêtekamers. En al helemaal niet voor het vervoer van gedetineerden van de penitentiaire inrichting naar de zitting en het verblijf in het cellencomplex. Daar komt noodzakelijkerwijs immers veel fysiek contact bij kijken.

We hebben de afgelopen weken, net als alle organisaties en bedrijven in Nederland, onze manieren van werken ingrijpend aangepast aan de coronacrisis. Zowel het Openbaar Ministerie en de Dienst Justitiële Inrichtingen, als de advocatuur, deurwaarders en vele andere professionele procesdeelnemers hebben zich hierbij coöperatief opgesteld en hard meegewerkt om in deze uitzonderlijke tijd, met inachtneming van de coronamaatregelen, de rechtspraak door te laten gaan. Want dat wij die taak niet mogen neerleggen, ook niet in een tijd van crisis, daarover zijn wij het natuurlijk hartgrondig met Hammerstein eens.

Lees ook:


Henk Naves is voorzitter van de Raad voor de rechtspraak. Robine de Lange-Tegelaar is voorzitter van de presidentenvergadering.