De antieke studiegids van Sander Steneker

Sander Steneker
"Ik bladerde het eens door. ‘Gids voor het studiejaar 1923-1924’, stond er op de eerste bladzijde. Dit moest de eerste Nijmeegse studiegids zijn."
Naam
Sander Steneker

Universitair hoofddocent Burgerlijk recht Sander Steneker bezit een exemplaar van de allereerste Radboud-studiegids uit 1923, het oprichtingsjaar van de universiteit. Hij vertelt hoe hij het vond en analyseert dit antieke boekje.

Tekst: Dennis Arns. Foto's: Niek Tönissen.

Het had niet veel gescheeld, of de oudste studiegids van de Radboud Universiteit was tussen het oud papier beland. Sander Steneker redde het boekje van een zekere recycledood. “Ik was toen nog werkzaam als promovendus en moest meehelpen met het sorteren en weggooien van oud papier. Een hoop mappen met dossiers en oude drukken van boeken en bundels. Deze studiegids zag ik ertussen liggen.” Steneker haalt het antieke boekje tevoorschijn. Het papier is ietwat vergeeld, maar verder verkeert het in piekfijne staat. Hij vervolgt: “Ik bladerde het eens door. ‘Gids voor het studiejaar 1923-1924’, stond er op de eerste bladzijde. Dit moest de eerste Nijmeegse studiegids zijn. Ik dacht dat zoiets toch wel bewaard moest worden, maar het antwoord was: ‘gooi maar weg’. Toen nam ik het zelf maar mee.”

'Gids voor het studiejaar 1923-1924', de oudste studiegids van de Roomsch Katholieke Universiteit Nijmegen

Res derelicta

De vondst van deze studiegids is een mooi voorbeeld van een klassieke juridische term die Steneker wel eens in zijn hoorcolleges aan zijn studenten uitlegt: een res derelicta. “Dat is een prijsgegeven zaak. De voormalige eigenaar van deze gids liet het achter om meegenomen of weggegooid te worden. Daarna had het juridisch gezien geen eigenaar meer. Het was van niemand. En vanaf het moment dat ik het boekje eruit viste, werd het mijn eigendom.”

De hele website in één boekje

Steneker bladert door de gids en licht enkele pagina’s eruit. In dit boekje stond alle informatie die een Nijmeegse student in 1923 nodig had, van collegetijden tot het examenreglement en van doctorale graden tot handgetekende plattegronden. En dan niet alleen voor de rechtenstudie, maar voor alle studies die er toen waren, te weten: rechtsgeleerdheid, letteren & wijsbegeerte, en godgeleerdheid. Steneker: “Eigenlijk zit alles wat nu op de website staat, in dit kleine, 60 pagina’s tellende boekje. Op A5-formaat nota bene. Inclusief de huisadressen en telefoonnummers van de professoren. Niet echt AVG-bestendig als je het vanuit onze tijdgeest bekijkt. Maar toen was het ook nog gebruikelijker dat examens bij de professor thuis werden afgenomen. Wel grappig om te zien trouwens dat de telefoonnummers destijds uit slechts drie of vier cijfers bestonden.”

Pagina 'Doctoraten en graden' in de studiegids van 1923

Naamgevers

Het katholieke karakter van de universiteit is sterk aanwezig in de gids. In het bestuur van de St. Radboudstichting, zichtbaar op pagina 5, zien we de vijf bisschoppen; aartsbisschop Van de Wetering is de voorzitter. Verder komen we, ondanks een generatiekloof van bijna een eeuw, veel bekenden tegen in de gids. De eerste naam die opvalt is professor Egidius van der Heijden, de naamgever van het Van der Heijden instituut. Ook Willem Pompe, naamgever van de TBS-kliniek, was werkzaam aan de Nijmeegse rechtenfaculteit. Tevens is de oorsprong van de gehele professorenbuurt (vlakbij de campus) op de eerste pagina’s te vinden. Professor Bellefroid, Brom, Van der Grinten en Molkenboer; ze staan er allemaal in.

College op zaterdag

Op bladzijde 18 prijkt het vakkenaanbod van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid: een paar regels met slechts tien cursussen. Vanzelfsprekend werd ‘Inleiding tot de rechtswetenschap’ al in 1923 gegeven. Dat het recht als wetenschapsgebied nog veel ouder is, blijkt wel uit het feit dat ook in 1923 al een vak ‘Historische ontwikkeling van het recht’ werd gegeven. Verder is mooi om te zien dat in Nijmegen ‘Internationaal privaatrecht’ al vanaf het eerste jaar een verplicht vak was. Op pagina 50 is te vinden waar en wanneer deze cursussen te volgen zijn in het ‘Rooster der lesuren’. De eerste helft van het weekend was op de Katholieke Universiteit in elk geval allesbehalve heilig. De rechtenstudent werd op zaterdag om 10.00 uur verwacht bij professor Bellefroid voor ‘Volkenrecht’.

'Rooster der lesuren in de Faculteit der Rechtsgeleerdheid', pagina in de studiegids uit 1923

Kwaliteit door de tijd

Wat leert deze studiegids ons over de universiteit? Steneker: “Een oude universiteit houdt er oude tradities op na, zoals je kunt zien bij academische plechtigheden. Dat is niet alleen een mooi toneelspel, maar het zegt ook iets over kwaliteit en prestige. Een universiteit die honderd jaar bestaat, heeft veel verbeterslagen kunnen maken. Dat zie je al wanneer je deze studiegids naast het huidige vakkenaanbod legt. En natuurlijk aan de uitstekende beoordelingen die onze opleidingen ieder jaar weer krijgen.”

'De Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Candidaatsexamen', pagina uit de oudste studiegids

Nijmeegse klassieker

Steneker richt zich vervolgens op de eigen faculteit: “De rechtenfaculteit was er al vanaf het eerste uur bij als één van de drie Nijmeegse faculteiten. De rechtenopleiding is een klassieker, veel méér dan studiekiezende middelbare scholieren soms denken. Dat geeft cachet aan het onderwijs en het onderzoek. Een tennisser wint ook liever Wimbledon dan een nieuw toernooi in Abu Dhabi.”

Steneker sluit af:  “Het is leuk om, bladerend door zo’n oude studiegids, eens te mijmeren over 100 jaar rechtenstudie in Nijmegen. Het lijkt voor mij alweer een eeuw geleden dat ik zelf rechten studeerde in Nijmegen, toen nog aan de Thomas van Aquinostraat. Je ziet dan al enorme verschillen tussen toen en nu. Dan besef je dat 100 jaar écht een eeuwigheid is.”