De herinneringen van F.M.E. Haan

Frederik Max Eugène Haan is geboren op 28 januari 1905 te Urmond. Hij groeit op in een streng Rooms Katholiek gezin. Zijn vader (op de foto hiernaast te zien, meest links) is een ‘zeer gefortuneerd oud-notaris’ in het Limburgse dorpje aan de grens met België, en ‘een zeer gezien man in zijn omgeving en daarbuiten’. Frederik Haan voltooit zijn ‘gymnasiale studies’ aan het Bisschoppelijk college te Roermond met succes en komt voor zijn studiekeus te staan. Hij heeft een interesse in sterrenkunde en moderne muziek, maar besluit zich in 1923 in te schrijven voor rechten bij de Nijmeegse katholieke universiteit die in dat jaar voor het eerst haar poorten opent.

Op 17 oktober 1923 vindt het ‘grootsch gebeuren, de plechtige opening van de RK Universiteit’ plaats. Haan voegt zich bij de dichte menigte van toeschouwers die rondom het Keizer Karelplein en langs de Molenstraat staan. Men is van heinde en verre met de trein gekomen om ‘de komst der Bisschoppen en der professoren’ te aanschouwen. Het is de start van het allereerste collegejaar van de brandnieuwe universiteit. Haan betreedt samen met 65 andere pioniers – waarvan allen man – de rechtenfaculteit die wordt aangevoerd door de professoren E.J.J. van der Heijden en J.H.P.M. van der Grinten, met in hun schaduw J.H.P. Bellefroid en W.P.J. Pompe. De colleges worden onder andere verzorgd in het Hoofdgebouw aan het Keizer Karelplein en het Instituutsgebouw aan de Muchterstraat. Afgezonderd van het openingsgebed en de vakken canoniek recht en rechtsfilosofie, is er voor de eerste lichting studenten nog weinig te merken van het feit dat men aan een katholieke universiteit studeert. De faculteit streeft naar een geaccepteerde positie binnen de Nederlandse juridisch-academische wereld en geeft minder prioriteit aan het uiten van ideologisch geladen beschouwingen over het recht.

Op 5 november 1923 wordt ook het Nijmeegsch Studenten Corps Carolus Magnus  opgericht. Haan wordt automatisch, net als ieder ander student, verplicht lid van de studentenvereniging. De sfeer binnen de vereniging wordt hoofdzakelijk bepaald door de uit andere universiteitssteden afkomstige ouderejaars rechtenstudenten, die tot genoegen van velen de oude corpusmentaliteit naar Nijmegen meevoerden. Frederik Haan, wie door zijn sociëteitsgenoten wordt omgedoopt tot Frits, is een zeer actief lid. In 1925 richt hij met enkele medestudenten het traditioneel ingestelde dispuut De Tempeliers op. Samen met de leden van dispuut HOEK domineerden zij de Sociëteit voor Heeren aan de Oranjesingel 42. De ‘prachtige soos met clubfauteuils en goudleren behang’ is helder zichtbaar op de foto’s. Tevens zijn ook de Tempeliersvlag en bokalen, die als symbool prijkt op het sigillum van het dispuut, duidelijk te herkennen. Als vijfdejaars wordt Haan benoemd tot Praeses van den Senaat van het Nijmeegsch Studentencorps. Daarmee is hij één van de 19 praesides die Carolus Magnus in de periode 1923 – 1943 heeft gehad, waarvan er maar liefst 16 afkomstig zijn van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid.

In 1927 legt Haan het doctoraal examen in privaatrechtelijke richting ‘cum laude’ af. Een promotie tot doctor in de Rechten volgt op 11 juni 1930. Zijn dissertatie is getiteld De Jurisdictie van den Nederlandschen Rechter in privaatrechterlijke aangelegenheden, zijn promotor is J.H.P.M. van der Grinten. Het feest ter ere van Haans promotie is vereeuwigd met een karakteristieke zwartwit foto ‘op de kroeg’ zoals het bijschrift op de achterkant van de foto meldt.

Per 15 oktober van dat jaar wordt hij door het bestuur der St. Radboud Stichting benoemd tot secretaris van het Curatorium der R.K. Universiteit te Nijmegen. Het College van Curatoren, zoals het ook bekend staat, is een ver boven de faculteiten verheven bureau die als voornaamste taken heeft: het algemeen toezicht en begrotingsbewaking. F.M.E. Haan, die sindsdien veelvuldig zijn initialen hanteert, aanvaardt zijn ambt met veel enthousiasme en genoegen. De krant De Tijd-Maasbode citeert: “Het is tenslotte mijn vak, mijn werk, daar leef ik voor.”

In 1938 is de universiteit nog maar ‘een universiteitje […], met drie faculteiten en met een wetenschappelijk korps van nog geen vijftig personen’. Het College van Curatoren bestaat destijds uit welgeteld twee man, de nieuwe secretaris inbegrepen. Als secretaris staat Haan  te boek als degelijk en zeer formeel. Een rapport uit 1951 van de Nederlandse Organisatie voor Zuiver-Wetenschappelijk Onderzoek (ZWO), de voorloper van Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), gaat dieper in op zijn ‘aard en karakter’: “Hij is zwijgzaam en geeft zich niet gemakkelijk. Daardoor doet hij wat hautain aan, doch het is in hoofdzaak een kwestie van reserve.” Verder beoordeelt het ZWO hem als een uitstekend opgevoed en gefortuneerd man, voorzichtig met uitlatingen, beschikkend over een uitstekende formulering en gewaardeerd om zijn juridische bekwaamheden.