Inspiratiedag - Spelen met vuur

Op vrijdag 1 maart 2019 vond de derde editie van onze inspiratiedag plaats in het Honigcomplex in Nijmegen. Een dag om met medestudenten, collega’s, werkplekbegeleiders en alumni los te komen van de dagelijkse praktijk, door gebruik te maken van het concept dat deze dag centraal stond: ludodidactiek.

Een dag buiten je reguliere context kijken
Zo beschreef Paulien Meijer, wetenschappelijk directeur van de Radboud Docenten Academie het doel van de dag. Algemeen directeur Monique Scheepers voegde daaraan het doel toe om met z’n allen bij elkaar te zijn. Ook gaven zij de deelnemers nog mee dat ze zich moesten laten verrassen en mogelijkheden zien om deze tools toe te passen in hun lessen.

Onnodige obstakels overwinnen
Na het openingswoord was het aan collega Jos de Ridder om onze gasten van de dag aan te kondigen, het team van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, bestaande uit Thijs Spook, Evert Hoogendoorn, Willem-Jan Renger en Eva den Heijer. Evert nam de zaal mee in het concept van de ludodidactiek. Ludodidactiek betekent onderwijs ontwerpen op basis van spelprincipes. Ontwerpprincipes van games worden geïntegreerd in de vakdidactiek met als opbrengst dat leerlingen zich uitgedaagd voelen om zich leerstof eigen te maken. De vraag die Evert centraal stelde voor het ludodidactisch ontwerpen van onderwijs is ‘Hoe ontwerp je onderwijs voor een situatie zo dat iedere leerlingen een hoofdrolspeler is in die situatie?’. Het gaat om het ontwerpen van leergedrag door middel van het toevoegen van onnodige obstakels en onmiddellijke feedback. Andere ontwerpprincipes zijn bijvoorbeeld vrijwillige deelname en herstelbaar verlies. Als voorbeeld gaf hij Holle Bolle Gijs uit de Efteling. De meest praktische prullenbak is het niet, maar juist doordat obstakels zijn toegevoegd (kinderen vinden het spannend) en je meteen feedback ontvangt van de pratende prullenbak, is dit het schoonste plekje van de Efteling.

Gaat er een lampje branden?
Na deze introductie konden de deelnemers zelf oefenen met verschillende ludodidactische spelvormen. Zo werd een beroep gedaan op je Engelse spreekvaardigheid tijdens een soort cluedo, moesten Engelse termen aan elkaar gelinkt worden in de ‘eiland-game’ en kon je fiches inzetten op geleiders binnen een scheikundig spel: gaat het lampje branden of niet?

Van mythes naar memory
Na de lunchpauze was het tijd voor de deelnemers om hun eigen didactische spellen te gaan ontwikkelen, voor gebruik in hun eigen onderwijs. Er waren groepjes die de spellen uit de ochtend gebruikten als basis voor het ontwikkelen van nieuwe spellen binnen hun eigen vakgebied. Zo hebben ze bij CKV een spel ontworpen waarbij leerlingen verschillende begrippen aan elkaar moesten koppelen en deze koppeling toe moesten kunnen lichten. Daarnaast werden spellen die in huiselijke kringen gespeeld worden, omgevormd tot spellen om leerlingen de stof eigen te laten maken. Zo werd ‘weerwolven’ in een mythisch jasje gestoken en werden spellen als de slimste mens en twee voor twaalf gecombineerd om leerlingen politieke begrippen te laten leren. Een groepje studenten van de lerarenopleiding Nederlands ontwikkelden een spel dat leerlingen stimuleert om een verhaal te schrijven, met hulpkaarten en al.

Het onderwijs veranderen
Na het creëren van de spellen kwam iedereen bij elkaar om de ervaringen te delen in de vorm van een online enquête. Een groot deel van deelnemers gaf hierbij aan handvatten mee te nemen in zijn of haar eigen lessen. Ook de ervaringen van het team van HKU konden natuurlijk niet ontbreken. Willem Jan: ‘Voor ons was het een heel spannende dag, omdat we normaal werken met mensen die over een langere tijd met ludodidactiek gaan werken en niet ‘maar één dag’. Wat we vandaag hebben gedaan is eigenlijk een amuse’. Ook Thijs Spook sprak enthousiast over de dag. ‘Ik vond het heel erg leuk; dit is tenslotte dé doelgroep, dit zijn de mensen die voor de klas komen en het onderwijs kunnen veranderen’.

De dag eindigde met een borrel en de gelegenheid om elkaars spellen te gaan spelen. Het laatste woord was aan onze collega en de huisdichter van de dag Peter Arno, die de dag met een knipoog in een limerick samenvatte:

Vandaag was creatie de leuze
En in boeiende spellen rondneuzen
Het kon soms niet gekker
En het was best wel lekker
Maar volgende week weer meerkeuze