Radboud Universiteit neemt verantwoordelijkheid in aanpak lerarentekort
Samenwerking is sleutel tot succes
Er is een groot tekort aan academisch opgeleide docenten in het primair en voortgezet onderwijs. De Radboud Universiteit draagt actief bij aan het vinden van een oplossing voor dit tekort. Door zelf goede docenten op te leiden voor het primair en voortgezet onderwijs én door actief samen te werken met scholen en andere (universitaire) lerarenopleidingen. De academische opleiding voor primair onderwijs bij de Radboud Universiteit is in het pilotjaar 2017-2018 gestart met 11 studenten. Momenteel volgen 106 studenten de academische opleiding voor primair onderwijs, dat is een vertienvoudiging in 5 jaar tijd.
De Radboud Docenten Academie leverde in de afgelopen 5 jaar een constante stroom van bevoegde docenten af, zo’n 150 gemiddeld op jaarbasis. Ook is de samenwerking met opleidingsscholen steeds intensiever, waardoor de opleiding en dus de studenten de theorie en de praktijk steeds beter met elkaar verbinden. Hierdoor zijn de verse bevoegde docenten steeds beter voorbereid op de praktijk.
Gedeeld gevoel van urgentie
De taak van de Radboud Docenten Academie is helder, vertelt algemeen directeur Monique Scheepers: “De regio voorzien van voldoende en goed opgeleide academische docenten voor het voortgezet onderwijs. Om die taak te vervullen, werken wij samen met de faculteiten van de Radboud Universiteit, andere (universitaire) lerarenopleidingen en middelbare scholen. Zo maken we samen het verschil voor onze studenten én leerlingen in het voortgezet onderwijs.’ Landelijk gezien is de Radboud Docenten Academie voorloper op het gebied van samenwerking met scholen in de regio. Arnoud Aardema, hoofd onderwijs van de Radboud Docenten Academie: ‘Wij steken veel tijd en energie in die samenwerking. Het is niet iets dat van de een op de andere dag staat.’ Scheepers vult aan: ‘Er is een gedeeld gevoel van urgentie. We nemen met onze partners onze verantwoordelijkheid om oplossingen voor het lerarentekort te vinden. Dat maakt de samenwerking tot een succes.’
Goede begeleiding door opleidingsscholen
Opleidingsscholen staan centraal in de samenwerking. Opleidingsscholen zijn partnerschappen waarin scholen en (universitaire) lerarenopleidingen samenwerken om nieuwe generaties docenten op te leiden. De Radboud Docenten Academie is partner in 14 opleidingsscholen. Daarmee werkt zij intensief samen met ongeveer 120 middelbare scholen, van Gelderland tot Limburg en van Noord-Brabant tot Overijssel. Aardema: ‘Onze studenten hebben veel profijt van de intensieve samenwerking. We weten bijvoorbeeld dat de stagebegeleiding op opleidingsscholen van goede tot zeer goede kwaliteit is. 92% van onze studenten loopt stage op een opleidingsschool. Het landelijk gemiddelde is 50%. Dat komt volledig op het conto van onze talrijke samenwerkingsverbanden.’ Fabian Reijnen, docent Natuurkunde en Wiskunde, beaamt dit: ‘Ik volgde de eenjarige master en de docenten zijn natuurlijk betrokken bij het collegedeel, maar juist ook bij de stages. Vanuit de stageschool en de opleiding stonden mijn begeleiders altijd voor me klaar. Constructief keken ze mee naar dingen die (nog) beter konden en zochten ze mee naar oplossingen voor problemen.’
Onderwijspraktijk in colleges
In de opleidingsscholen leiden we de toekomstige generaties leraren op. Daarmee dragen ze bij aan het oplossen van het lerarentekort. Mooie bijvangst is dat scholen én opleidingen zelf ook van de samenwerking profiteren, vertelt Aardema: ‘Wij helpen scholen bij de professionalisering van hun docenten. Zij helpen ons bij de ontwikkeling van ons curriculum, zodat dit aan blijft sluiten bij de praktijk.’ Willem Posthumus, docent Aardrijkskunde, herkent dit. ‘Docenten leggen in colleges steeds de verbinding met de onderwijspraktijk. Ik volgde vorig schooljaar de eenjarige master. Het was soms zoeken, met fysieke en onlinelessen. Ik merkte dat de docenten van de opleiding zélf ook voor de klas staan en dat ze precies weten wat er speelt. Voor hen was deze manier van lesgeven ook nieuw. Zij liepen tegen dezelfde problemen aan als wij. En namen die mee in hun colleges. Daardoor ben je na je afstuderen klaar om in het onderwijs te starten.’
Afgegeven bevoegdheden al jaren op mooi stabiel niveau
Bij het lerarentekort gaat het vaak over de instroomcijfers bij lerarenopleidingen. Het aantal inschrijvingen staat bijna synoniem aan het succes van een opleiding. En dat is jammer, vindt Aardema. ‘Natuurlijk zijn die cijfers belangrijk. Zonder nieuwe studenten, geen nieuwe leraren. Maar ze zijn zeker niet zaligmakend. Het aantal bevoegde docenten dat we elk jaar afleveren, is misschien nog wel belangrijker. En dat aantal is al jaren stabiel, met een mooi gemiddelde van 150. De Radboud Docenten Academie levert daarmee jaarlijks zo’n 12% van het totale aantal afgegeven bevoegdheden door universitaire lerarenopleidingen.’
Instroomcijfers eenjarige educatieve master
Begin oktober worden landelijk de instroomcijfers van de eenjarige educatieve masters bekend. Het studiejaar 2020-2021 sprong eruit qua aanmeldingen. ‘Landelijk is de trend zichtbaar dat inschrijvingen van de eenjarige educatieve masters iets onder of boven het niveau van 2019-2020 liggen’, vertelt Scheepers. ‘Ook wij zien dat. Er zijn 66 studenten gestart met de eenjarige educatieve master. Een lichte daling ten opzichte van 2019-2020.’
‘Daar staat tegenover dat we onze studenten verschillende routes naar docentschap aanbieden, dus niet alleen eenjarige educatieve masters’, vult Aardema aan. ‘Zo zijn we in 2017, in samenwerking met de Faculteit der Letteren, gestart met de tweejarige educatieve master voor het vak Nederlands. Inmiddels bieden we samen met de faculteiten de tweejarige educatieve masters aan voor 14 schoolvakken. Daarnaast weten studenten ook onze educatieve minors en modules steeds beter te vinden. Hiermee kunnen zij laagdrempelig proeven aan docentschap in of vlak na hun bachelor én een tweedegraads bevoegdheid halen.’ Scheepers besluit: ‘De inschrijvingen op al onze andere opleidingstrajecten zijn gestegen. In totaal zitten we nu al op 205 inschrijvingen, tegenover 172 in 2019-2020. Nog exclusief de ongeveer 15 studenten die gemiddeld in februari instromen. Er zijn dus meer wegen die naar een lesbevoegdheid leiden dan alleen de eenjarige educatieve masters. Wij zijn blij dat we studenten optimaal kunnen begeleiden met een route die bij hen past en zo actief kunnen bijdragen aan vermindering van het lerarentekort.’