Spanningen van startende leraren

Nog steeds kiezen te veel startende docenten een loopbaan buiten het onderwijs. Een van de oorzaken hiervan is dat zij tijdens de eerste jaren van hun carrière spanningen ervaren. Over deze spanningen en hoe daar mee om te gaan, verscheen onlangs een bijdrage in het boek “Start to teach” door Harmen Schaap en Helma Oolbekkink, onderwijsonderzoekers van de Radboud Docenten Academie.

Het onderzoek
In het hoofdstuk “Spanningen van startende leraren in de praktijk” gaan de onderzoekers op zoek naar type spanningen van startende leraren. Met de resultaten hopen zij de begeleiding van startende leraren te verbeteren en uitval te voorkomen. De onderzoekers analyseerden digitale logboeken van 49 beginnende leraren met 0-2 jaar werkervaring van 12 verschillende scholen. In deze logboeken beschreven de docenten de situaties die bij hen spanningen opriepen.

Vier type spanningen
Je niet erkend voelen door collega’s, lastige oudergesprekken, onzekerheid over je eigen vakkennis, het zijn zo een paar voorbeelden van situaties die spanningen geven. Toch leiden niet alle spanningen tot negatieve uitkomsten, zoals hoge mate van stress en minder plezier in werk. Spanningen kunnen startende docenten ook motiveren om van de situatie te leren en zich verder te ontwikkelen.

Uit de persoonlijke ervaringen van de docenten onderscheiden de onderzoekers vier type spanningen die zowel positief als negatief worden ervaren en veel of weinig impact hebben op de beleving van de docent:

• Conflicterende spanning (negatief van aard, hoge impact): “Het raakt me echt.” Dit is een destructieve spanning die de docent emotioneel raakt.
• Actiegerichte spanning (positief van aard, hoge impact): “Het geeft me vleugels.” De spanning zet aan tot leren en leidt tot verbetering. Dit geeft de starter positieve energie.
• Onverschillige spanning (negatief van aard, lage impact): “Het is nu eenmaal zo.” De spanning wordt als negatief ervaren en gaat vaak gepaard met een gelaten houding. De docent gaat niet tot actie over.
• Berustende spanning (positief van aard, lage impact): “Het komt wel goed.” De spanning wordt als positief ervaren. De docent voelt niet de behoefte om in actie te komen.

Wat kun je als begeleider doen?
Ben je begeleider van een startende leraar? Dan kunnen deze vier type spanningen helpen om de situatie van de starter juist in te schatten en hierop gerichte acties te ondernemen. Als begeleider kun je starters bewust maken van hun spanningen door ze te bevragen. Daarna kun je samen op zoek naar mogelijke strategieën en oplossingen. In het hoofdstuk wordt een instrument beschreven dat gebruikt kan worden als gespreksleidraad tussen begeleiders en starters. Hierin staat de situatie waardoor de spanningen worden veroorzaakt centraal.

Wat kun je als starter doen?
Het instrument kan ook door starters zelf worden gebruikt om zich bewust te worden van de spanningen die ze ervaren. Door het instrument in te vullen, wordt persoonlijke reflectie gestimuleerd en dit kan leiden tot concrete acties van de starter.

Meer lezen?
Het boek “Start to teach, inspiratiegids voor aanvangsbegeleiding in het onderwijs” is te bestellen bij verschillende online boekhandels.