"Ons belangrijkste doel is om de effecten van hormooninterventie op de ontwikkeling van de frontale en prefrontale cortex vast te stellen," legt Christian Beckmann uit. “Om dit te bereiken volgen we een specifieke groep personen die klinische zorg ondergaan in het Radboudumc Expertisecentrum Seks & Gender.”
In het onderzoek worden twee groepen jongeren gevolgd: 100 personen die GnRH-analogen hebben gekregen, medicijnen die de puberteit tijdelijk onderdrukken, en 100 personen die dat niet hebben gekregen, vlak voordat ze beginnen met het krijgen van cross-sex hormonen. De deelnemers ondergaan uitgebreide cognitieve en gedragsbeoordelingen, naast neurobeeldvormende scans, op de basislijn en met tussenpozen van 12-18 maanden. Door deze unieke longitudinale aanpak kunnen onderzoekers veranderingen in de hersenontwikkeling in de loop van de tijd observeren.
Een kritisch debat aanpakken
Het onderzoek is relevant voor de huidige debatten over de veiligheid en effectiviteit van hormonale behandelingen voor (jonge) mensen met genderdysforie. “Er is veel discussie over de vraag of deze behandelingen echt veilig en heilzaam zijn,” zegt Hedi Claahsen. Er zijn volgens haar nog steeds vragen over de langetermijneffecten, vooral op de psychoseksuele ontwikkeling en het cognitief functioneren.
In Nederland worden GnRH-analogen vaak gebruikt om de puberteit van adolescenten uit te stellen totdat ze op 16-jarige leeftijd in aanmerking komen voor hormoonbehandeling. Hoewel deze aanpak de ontwikkeling van ongewenste secundaire geslachtskenmerken kan helpen voorkomen, zijn er nog vragen over de bredere effecten. “We hopen dat ons onderzoek antwoorden zal geven over de neurologische en psychologische impact van deze behandeling,” voegt Claahsen toe.
Onderzoek naar effecten op lange termijn
In het project wordt ook een eerdere studie, die tussen 2007 en 2014 in Amsterdam werd uitgevoerd, opnieuw bekeken. “Een tweede deel van ons onderzoek bestaat uit het opvolgen van personen die deelnamen aan dat eerdere onderzoek,” legt Beckmann uit. "We onderzoeken de langetermijneffecten van de hormoonbehandelingen door hun ontwikkeling in de loop van de tijd te analyseren. Dit werk wordt gedaan in samenwerking met Sarah Burke van het UMC Groningen.
Daarnaast wil het team beter begrijpen waarom mensen die genderbevestigende zorg zoeken vaak ook andere problemen hebben, zoals autisme of depressie. “We begrijpen niet helemaal waarom deze aandoeningen zo vaak voorkomen”, zegt Claahsen. “Door de hersenontwikkeling in deze populatie te bestuderen, kunnen we misschien belangrijke verbanden blootleggen en toekomstige benaderingen verbeteren om het welzijn van mensen te verbeteren.”
Unieke kans voor fundamenteel onderzoek
Naast de klinische relevantie biedt het onderzoek een zeldzame kans voor fundamenteel neurowetenschappelijk onderzoek. “Deze periode van adolescentie is een tijd van grote neurale veranderingen, onder invloed van geslachtshormonen, maar we kunnen de hormoonspiegels niet manipuleren voor onderzoeksdoeleinden,” zegt Guusje Collin. “Maar omdat deze interventies al deel uitmaken van de klinische zorg, kunnen we de effecten ervan bestuderen in een naturalistische setting.”
De bevindingen kunnen verstrekkende gevolgen hebben, niet alleen voor genderbevestigende zorg, maar ook voor ons bredere begrip van hoe geslachtshormonen de ontwikkeling van de hersenen beïnvloeden. "Uiteindelijk hopen we dat ons werk zal bijdragen aan beter geïnformeerde medische beslissingen en verbeterde zorg voor transgenderjongeren," besluit Beckmann.