Peelen begon met het introduceren van de visuele cognitieve neurowetenschap, de studie van hoe de hersenen ons in staat stellen om de wereld te zien en te begrijpen. Hij benadrukte de rol die zicht speelt in ons dagelijks leven, niet alleen voor praktische taken zoals het herkennen van objecten en het navigeren door ruimtes, maar ook voor het interpreteren van emoties, het waarderen van kunst en het omgaan met anderen.
De wisselwerking tussen perceptie en cognitie
Een belangrijk thema van de lezing was de relatie tussen visuele waarneming en denken. Peelen legde uit dat de visuele cortex niet slechts een passieve ontvanger is van zintuiglijke input, maar een actieve deelnemer in het samenstellen van ons beeld van de wereld. Wanneer we bijvoorbeeld een beeld zien, beïnvloeden onze eerdere ervaringen, huidige doelen en verwachtingen hoe we het waarnemen.
Peelen illustreerde dit met optische illusies en experimenten die laten zien hoe hersenactiviteit verandert afhankelijk van wat we zoeken. Peelen presenteerde ook hoe blinde mensen de wereld waarnemen. Hij deelde resultaten van onderzoeken waaruit blijkt dat zelfs bij mensen die blind geboren zijn, de zogenaamde “visuele” cortex geactiveerd wordt door niet-visuele informatie, zoals geluiden of aanraking. Dit suggereert dat deze hersengebieden deel uitmaken van bredere netwerken die functies als navigatie en sociaal begrip ondersteunen.
Peelen verwees naar de ervaringen van John Hull, een blinde professor die zijn overgang naar blindheid documenteerde. Hulls overpeinzingen bieden een blik op de rol van het gezichtsvermogen bij het opbouwen van ons begrip van de wereld en laten zien hoe de hersenen compenseren wanneer het gezichtsvermogen verloren gaat. Hulls levendige beschrijvingen van regen die de contouren van zijn omgeving laat zien, illustreren hoe geluid en aanraking visuele signalen kunnen vervangen om een rijke mentale representatie van de wereld te creëren.
Implicaties voor neurowetenschappen
Peelen sloot af door te benadrukken hoe belangrijk het is om het gezichtsvermogen niet geïsoleerd te bestuderen, maar als onderdeel van een dynamisch systeem dat verbonden is met cognitie en gedrag. Moderne technieken zoals functionele MRI en kunstmatige intelligentie stellen onderzoekers in staat om deze interacties ongekend gedetailleerd te onderzoeken, waardoor ze niet alleen inzicht krijgen in hoe we zien, maar ook in hoe we denken.
Deze lezing laat fundamentele processen zien die de menselijke ervaring vormgeven. Bekijk de inaugurele rede hieronder om zelf de vage grens tussen zien en denken te verkennen: