2000. Opening Graduate School of Theology

Op 1 september 2000 opende de Nijmegen Graduate School of Theology zijn deuren, twee weken eerder voorafgegaan door het Nijmegen College. Lang voordat in Nederland de Graduate Schools zouden opkomen, verzorgde de Nijmegen Graduate School of Theology een tweejarige Engelstalige M.A. opleiding en een vierjarige Ph.D. opleiding in Intercultural Theology, naast de driejarige Nederlandstalige klassieke M.A. opleiding theologie.

Door Frans Wijsen

Interculturele Theologie

Een jaar eerder was Dr. Frans Wijsen door decaan Prof. Hans van der Ven benoemd tot directeur van de Graduate School. Van der Ven pakte overigens een eerder idee van Prof. Camps op om een Engelstalige cursus “comparative methods in theology” aan te bieden, min of meer als opvolger van de vroegere missionarissencursus die eind jaren tachtig van de vorige eeuw geen studenten meer trok. De cursus “comparative methods” is er nooit gekomen. Het was de tijd dat de Verkenningscommissie Godgeleerdheid onder leiding van emeritus-hoogleraar Luchesius Smits een ingrijpende reorganisatie van het theologisch onderwijs en onderzoek in Nederland voorstelde, die ook de Nijmeegse theologische faculteit niet onberoerd zou laten. De focus van de Graduate School werd niet Comparative Theology, maar Intercultural Theology. Interculturele theologie werd niet gezien als een nieuwe discipline, maar als een perspectief dat in alle theologische vakken aan de orde moest komen.

De Zustertjes

Wijsen en Van der Ven trokken langs religieuze instituten om morele en financiële steun te vragen. Aangekomen bij een generaal-overste van een van de grotere zustercongregaties, die door Van der Ven steevast de “zustertjes” werden genoemd, vroeg die hoeveel studenten en docenten de faculteit had. Dat waren er toen een paar honderd. Toen de generaal-overste zei dat zij leidinggaf aan meer dan drie duidend zusters over de hele wereld verspreid kromp Van der Ven ineen. Er ging letterlijk een wereld voor hem open. Het was overigens wel wennen aan de gesluierde zusters. Gesluierde moslima’s waren inmiddels een bekend beeld op de campus, maar gesluierde zusters waren er lang niet meer gezien.

Interculturele communicatie

Geen van de docenten was verplicht in de Graduate School college te geven, maar degenen die dit wel wilden moesten op Engelse les en een cursus interculturele communicatie en conflicthantering ondergaan. Het eerste conflict ontstond ongeveer de eerste week na de opening echter tussen twee Javaanse zusters, nota bene van dezelfde congregatie. Serieuzer was het handgemeen tussen een Kenyaanse dame en een Nigeriaanse priester, waarbij medestudenten tussenbeide moesten komen om te sussen.

Nijmegen College

Het Nijmegen College aan de Heemraadstraat, een voormalig klooster van de broeders van Huijbergen, werd nagenoeg leeg opgeleverd. Twee weken voorafgaan aan de opening werd er een jacht op kasten, bedden en dekens geopend in bijna alle kloosters in Nijmegen en omstreken. De overste, pater Rogier van Rossum SSCC, wilde er een internationale leefgemeenschap van maken. Maar de dames en here studenten hadden daar weinig boodschap aan. Die genoten van hun vrijheden in Nederland, en van vierentwintig uur snel internet, dat soms voor studie gebruikt werd en soms ook niet.

De wereldkerk en -keuken

In het Nijmegen College werd iedere dag begonnen met een ochtendmis. De aanblik van studenten uit alle windstreken weerspiegelde de wereldkerk waarin mensen uit alle landen elkaar ontmoeten. Na de mis werd er gezamenlijk ontbeten, en in net weekend gekookt. In toerbeurten werd door de studenten eten uit hun nationale keukens bereid en aangeboden. Bij Afrikaanse studenten was vooral ugali populair. Europese en Aziatische studenten waren meestal minder blij met dit gerecht op hun bord en zaten maar een beetje onhandig met het meelballetje te soppen in de saus van vet vlees en groenten, in de hoop dat er een substantieel dessert zou komen. Regelmatig kwam het voor dat een student de huissleutel was vergeten en dan door het raam van een medestudent naar binnen moest. Wijkbewoners vonden het maar curieus wat er allemaal in het Nijmegen College gebeurde.

Dominicushuis

Na drie jaar bleek het klooster aan de Heemraadstraat toch een maatje te groot en te duur, en betrok het Nijmegen College een voormalige pastorie aan de Professor Molkenboerstraat, waar pater Joop Vernooij CCSR de scepter zwaaide. Vernooij was een goede gastheer. Hij werd geliefd om zijn feestjes die soms tot in de vroege uurtjes duurden, en de bijna wekelijkse uitjes naar onder andere Madurodam en de kaasmarkt van Volendam. En ‘Father Joseph’ was nooit te beroerd om studenten van Schiphol op te halen, of weg te brengen. De feestjes in het Dominicushuis waren populair bij zowel studenten van de Graduate School als die van de faculteit. Nederlandse vrouwelijke studenten konden verrast reageren als Afrikaanse priesters te kortbij kwamen tijdens het dansen. Een andere keer ging de rookmelder af gevolgd door een bezoek van de Nijmeegse brandweer toen een Afrikaanse priester op zijn kamer het vuur van de kaarsen te hoog opstookte tijdens een privé-mis.

Graduation Ceremonies

Hoogtepunten van de Graduaten School waren de jaarlijkse graduation ceremony met eregasten als Bisschop Hurkmans, Kardinaal Simonis, kardinaal Peter Turkson, en professor Francis Clooney SJ. Kardinaal Simonis kwam overigens niet door de voordeur van het gloednieuwe Gymnasion (nu Elionor Oostrum gebouw) naar binnen, waar het ontvangstcomité hem stond op te wachten. Hij verkoos een zijdeur, waar hij op botste tegen voorlichter Ignace De Haes, die wel met hoogwaardigheidsbekleders wist om te gaan. Tot overmaat van ramp had iemand tijdens de liturgie op de ruit van de studentenkerk geschreven “leve Schillebeeckx, weg met Simonis”. De kardinaal heeft het gezien, maar ging er diplomatiek mee om. Ontwijken dus.

Internationale uitstraling

De Graduate School was bedoeld als een experiment voor vijf jaren. De Engelstalige M.A. opleiding Interculturele Theologie werd in 2005 beoordeeld door een visitatiecommissie en goed bevonden, maar een jaar later afgeschaft omdat de Theologische Faculteit nog maar één M.A.opleiding wilde aanbieden. De klassieke driejarige M.A. opleiding theologie werd voortaan Engelstalig aangeboden en interculturele theologie werd erin opgenomenals een van de acht specialisaties. De Graduate School leverde in korte tijd bijna tachtig master studenten af en een twintigtal promovendi, die leidinggevende functies innamen in kerk en samenleving. Studenten en promovendi waren vooral afkomstig uit Afrika, Azië en Oost-Europa. Onder de alumni zijn o.a. hoogleraren in Kenia en Australië, een hogere overste van een religieuze orde in de Filippijnen en een bisschop in Kenia. Hoewel de meningen over de kwaliteit van de Graduate School intern verdeeld waren, heeft die de Nijmeegse Theologische Faculteit wel internationale bekendheid gegeven tot op de dag van vandaag voortduurt.