2018. Verdwaald in Rusland
Het is 2018. In het kader van de uitwisseling met de HSE-universiteit in Moskou ging een tiental filosofiestudenten, begeleid door Cees Leijenhorst en ondergetekende naar Rusland. Om wat meer te zien dan alleen Moskou had ik een dagtrip gepland naar Kaluga, zo’n 160 km zuidwaarts. Op de terugweg ging het mis.......
Door Evert van der Zweerde
Kaluga. Een prototypische Russische provinciestad
Vroeg op de trein gestapt op het Kaluga-station in Moskou, kwamen we een paar uur later aan op het kopstation Kaluga-I, eindpunt van de lijn. Al wandelend maakten we kennis met een prototypische Russische provinciestad, met ongeveer twee keer het aantal inwoners van Nijmegen, met een paar fraaie kerken en met grootse monumenten ter herdenking van de veldslagen die hier plaatsvonden tijdens de Grote Patriottische Oorlog (1941-1945). In het oude centrum een demonstratie van de plaatselijke communistische partij, de KPRF, bij het Lenin-monument dat er, zoals in alle Russische provinciesteden, nog fier overeind stond. De grootste bezienswaardigheid was echter het indrukwekkende plaatselijke ruimtevaartmuseum Konstantin Tsiolkovskii (genoemd naar de geestelijk vader van de sovjet-kosmonautika) met originele satellieten en een nagebouwd ruimtestation. We kregen er een uitstekende Engelstalige rondleiding, wat mij een heleboel vertaalwerk scheelde. De dag werd afgesloten met een diner en daarna werd het tijd om de terugreis te aanvaarden.
En toen bestelden we taxi's...
Die terugreis moest beginnen vanaf een ander station, Kaluga-2, waar doorgaande treinen op weg naar Moskou stopten. Wij hadden kaartjes voor de trein van negen uur en moesten, bij gebrek aan een betrouwbare busverbinding, met de taxi. Preciezer: met vier taxi’s. Taxibedrijf gebeld: ze zouden er vier sturen. Er kwamen al heel snel twee gele bolides voorrijden en Cees vertrok met de helft van het gezelschap richting Kaluga-2. De andere twee taxi’s deden er helaas langer over, veel langer zelfs. Sterker nog: ze kwamen niet opdagen. Opnieuw bellen hielp niet: ze waren onderweg, maar meer wisten ze bij het bedrijf ook niet. In Russische provinciesteden wemelt het doorgaans van de vrije taxi’s, maar op dit moment natuurlijk net niet en studenten in een illegale taxi stoppen strookte niet met mijn verantwoordelijkheidsgevoel. Dus besloten we, na lang beraad, in de richting van het station te lopen, hopend op wellicht nog een taxi of bus onderweg. Quod non. Maar het was een mooie, lichte zomeravond en door een vreemd land lopen met een duidelijk doel voor ogen heeft altijd ook wel iets romantisch-heroïsch: wij lossen dit probleem zelf wel even op, kijk ons hier eens lopen!*
Dit is Rusland. Hier kan alles!
Kaluga-2 lag een ruime tien kilometer buiten de stad, aan de doorgaande spoorlijn. De uitvalsweg veranderde langzaam in een autoweg met een voetpad erlangs dat, na een aantal kilometers door aantrekkelijk sparrenbos, veranderde in een modderpad, terwijl de weg veranderde in een snelweg die nog volop bezig was aangelegd te worden. De asfaltdampen hielden ons warm in de langzaam kouder wordende avond. Het was inmiddels allang duidelijk dat we de trein niet gingen halen. Snel overleg met Cees-op-het-station (lang leve de mobiele telefonie die ook in Russische bossen werkt!) leverde op dat we het laatste stuk beter per taxi konden afleggen. Overlegd met een taxichauffeur die al snel kwam voorrijden. Wij waren met zes personen, dus ik vroeg hem of er niet een tweede taxi nodig was. Er geldt immers ook in Rusland een maximum van drie passagiers. Maar dat vond de jeugdige chauffeur complete onzin: ‘Dit is Rusland, hier kan alles!’, was zijn levenswijze antwoord. Dus: één persoon voorin en de andere vijf op de achterbank, twee van de vijf op schoot bij de andere drie. Zware sporen in het verse asfalt achterlatend, stoof de taxi ervandoor, waarbij de chauffeur het raampje opende en zijn moeder belde: ‘Moet je nou eens horen wat ik in mijn auto heb!’
Dit is Rusland. Hier kan niks!
Toen we op het station weer compleet waren, moest er een andere trein worden gezocht. Die ging om half vier en we konden onze treinkaartjes omboeken. De even vriendelijke als zorgvuldige mevrouw achter het loket, strak in uniform zoals alle vrouwen die in Rusland bij het spoor werken, nam de oude treinkaartjes in ontvangst. Van elk kaartje moest een fotokopie naar het station in Moskou gestuurd worden (daar waren ze immers gekocht). Zij kreeg dan bericht terug dat het kaartje uit het systeem gehaald kon worden, zodat ze mij per kaartje het verschil, dat neerkwam op ongeveer negentig eurocent, kon uitbetalen. Vervolgens kon er dan een nieuw kaartje geboekt worden. Mijn herhaalde suggestie de omgerekend tien euro op te vatten als een donatie aan de Russische spoorwegen stuitte op een strenge blik: zo doen we dat in Rusland niet, hier gaat alles volgens de regels. Ze maakte er een heuse erezaak van, waardoor ze het tegenovergestelde principe realiseerde als de taxichauffeur: ‘Dit is Rusland, hier kan niks!’ Omdat er tussendoor ook nog andere mensen aan het loket kwamen, duurde de hele procedure ruim anderhalf uur, ook omdat alle paspoorten en visa gecontroleerd en ingevoerd moesten worden. Een fotokopie van beide werd voor elk kaartje naar Moskou gestuurd. Bovendien moesten er zitplaatsen gereserveerd worden. Dit was immers een lange afstandstrein en daarom waren de kaartjes op naam en paspoort.
Dan maar een nachtelijk hoorcollege
Uiteindelijk belandden we na middernacht met nieuwe treinkaartjes op het perron. Afgezien van een paar verdwaalde ellenlange goederentreinen en een paar roepende uilen gebeurde daar zo goed als niets. De versnaperingen uit de stationskiosk gingen van hand tot hand. Het was fris op het perron en het duurde lang. Om de tijd te doden gaven Cees en ik uiteindelijk beiden een nachtelijk hoorcollege. Cees over ethische theorieën rond dierenrechten, ik over de mystieke visioenen die Vladimir Solov’ëv had van Sophia aka de Goddelijke Wijsheid aka de Wereldziel aka de Eeuwige Vrouwelijkheid. Zelden waren studenten zo aandachtig. Af en toe passeerde een medewerker van het station die daar iets te zoeken had. ‘Rare jongens, die Westerlingen!’ hebben ze ongetwijfeld gedacht.
De trein vertrok, zoals alle treinen in Rusland, stipt op tijd. Onze reserveringen klopten als een bus dankzij zorgzame Svetlana. Hangend tussen half slapende Russen reden we terug naar Moskou, waar we rond zes uur aankwamen. Van het programma van de summer school kwam die dag niet veel meer terecht, maar we hadden Rusland wel van binnenuit leren kennen.
Studenten naar het buitenland
Steeds meer studenten brengen een deel van hun studie in het buitenland door. Op de webpagina studeren in het buitenland zijn diverse ervaringsverhalen opgenomen. We noemen er hier een paar, uit elk continent een.
Cato Andersen Roed in Guanajuato, Mexico
Hester Vink in Yogjakarta, Indonesië
Laurence Peelen in Caïro, Egypte
Martijn Hendrikx in Helsinki, Finland
Studiereizen
Er zijn door de verschillende opleidingen, studieverenigingen en door studenten zelf in de loop der jaren heel veel studiereizen naar het buitenland gemaakt. In deze zijbalk gaan we ze verzamelen.
2018: Theologisch masterseminar: 'Imagine the Inquisition' in Zuid Frankrijk
2012: FTR-studiereis naar Rome (verslag door toenmalig student Yentl Schattevoet)