Veni-beurzen voor veertien Radboud-onderzoekers

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft veertien jonge onderzoekers van de Radboud Universiteit en het Radboudumc een Veni-beurs toegewezen. Met deze financiering van maximaal 250.000 euro kunnen ze de komende drie jaar hun onderzoeksideeën verder ontwikkelen.

Veni is gericht op excellente onderzoekers die onlangs gepromoveerd zijn. De beurs maakt, samen met Vidi en Vici, onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma (voorheen: de Vernieuwingsimpuls), en wordt jaarlijks toegekend. In totaal dienden 1127 onderzoekers een onderzoeksvoorstel in. Daarvan zijn er nu 162 gehonoreerd in Nederland, waarvan 14 voor onderzoekers van de Radboud Universiteit en het Radboudumc.

Radboud Universiteit

Cel signalering in een dynamische omgeving

Jessie van Buggenum, Institute for Molecules and Materials

Het cellulaire signaleringsnetwerk ‘voelt en filtert’ relevante signalen van buitenaf. Hiermee kan een cel zich aanpassen aan een omgeving die constant verandert. De onderzoekers ontwikkelen een technologie om te bepalen hoe een dynamische omgeving het signaleringsnetwerk binnen in de cel beïnvloedt.

Geluid is overal, maar waar komt van het vandaan?

Kiki van der Heijden, Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour

De hersenen berekenen moeiteloos de locatie van geluiden in onze omgeving, bijvoorbeeld een rinkelende telefoon of de stem van een vriend in een lawaaiig café. Dit onderzoek maakt gebruik van geavanceerde kunstmatige intelligentie en high-tech beeldvormingstechnieken om te ontdekken hoe de hersenen deze complexe berekeningen volbrengen in alledaags ruimtelijk gehoor.

Quantumgravitatie in het tijdige universum

Alessia Platania, Institute for Mathematics, Astrophysics and Particle Physics

De zoektocht naar een theorie voor quantumgravitatie is een van de meest fascinerende onderwerpen van de theoretische natuurkunde. Het is verrassend dat fluctuaties van de ruimtetijd op microscopische schalen op de allergrootste waarneembare schalen gevolgen hebben. Onderzoekers zullen een wiskundige microscoop gebruiken om het verband tussen deze regimes te ontwikkelen.

CO₂-opslag in meren

Mandy Velthuis, Institute for Wetland and Water Research

Urgentie voor de aanpak van de klimaatproblematiek is niet te ontkennen. Meren zijn belangrijke ecosystemen voor zowel CO₂-opslag als broeikasgasuitstoot. Met behulp van experimenten, lange-termijndatasets en ecosysteemmodellen leert dit onderzoek ons onder welke condities het meeste CO₂ opgeslagen wordt in- en de minste broeikasgassen uitgestoten worden vanuit deze ecosystemen.

De legitimering van literatuur in het voortgezet onderwijs

Jeroen Dera, Institute for Culture & History

Wat is het belang van literatuur op school? Dit project onderzoekt hoe de waarde van literatuur wordt vormgegeven in de bovenbouw havo/vwo. Het combineert daarbij drie perspectieven die vaak afzonderlijk bestudeerd worden: (1) docentopvattingen over het nut van literatuur, (2) de didactische praktijk van literatuurdocenten en (3) literatuuropvattingen van adolescenten.

Sociaal Resoneren: hoe biomechanische factoren oplossingen bieden voor menselijke communicatie

Wim Pouw, Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour

Handgebaren tijdens het praten hebben effect op stemgeluid doordat spieren rondom de longen betrokken worden bij deze handbewegingen. De mate waarin deze recent ontdekte biomechaniek wordt gebruikt in sociale interactie zoals conversatie zal worden onderzocht, zo ook bij blinde mensen voor wie stemgeluid het belangrijkste kanaal voor sociale interactie is.

Representaties van ras in de Nederlandse moderniteit: zwarten, joden en moslims

Patricia Schor, Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen

Dit onderzoek analyseert hoe de 16e-eeuwse Iberische Zwarte Legende de identiteit van de Nederlandse Republiek als een territorium voor witte mensen vormde, in tegenstelling tot zwarten, joden en moslims, en verklaart hoe dit archief van culturele representaties wordt gemobiliseerd in het huidige discours over Nederlandse identiteit en openbare ruimte.

Engelse leesvaardigheid van lagere schoolkinderen in Ghana, Zuid-Afrika en Hong Kong

Lieke Stoffelsma, Centre for Language Studies

Veel lagereschoolkinderen in niet-Westerse landen worden onderwezen in het Engels, maar spreken thuis een andere taal. Voor hen is leesbegrip in het Engels vaak lastig. Dit onderzoek bestudeert welke factoren (o.a. moedertaal en woordkennis) de Engelse leesvaardigheid van deze kinderen voorspellen, en hoe deze kennis te gebruiken in nieuwe lesmethoden.

Radboudumc

RNA helicases - nieuwe factoren voor virusverspreiding door muggen

Pascal Miesen, Institute for Molecular Life Science

Aedes aegypti muggen zijn belangrijke overdragers van virussen zoals het dengue (knokkelkoorts) en Zika virus. De efficiëntie waarmee de verspreiding plaatsvindt, is afhankelijk van de virusvermeerdering in de mug. De onderzoekers bestuderen hoe een gen uit de familie van de zogenoemde RNA helicases virusvermeerdering en overdracht door muggen beïnvloed.

De sociale grid van de hersenen

Isabella Wagner, Radboudumc

Sociaal geheugen beschrijft het herkennen van anderen in de omgeving, essentieel voor dagelijkse interacties. Dit project onderzoekt of sociale navigatie en herkenning worden ondersteund door 'grid-cell-achtige' breinrepresentaties, en hun mogelijke afbraak in mensen met een verhoogd risico op Alzheimer, dat het ernstigste is wanneer patienten hun levenspartner niet meer herkennen.

Geen labels nodig: het begrijpen van psychiatrische aandoeningen door de genetica van symptomen

Janita Bralten, Radboudumc

Autisme, ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) en Obsessieve Compulsieve stoornissen zijn in hoge mate erfelijk. Ze worden gekenmerkt door (overlappende) symptomen die ook voorkomen in personen zonder deze aandoeningen. Ik wil psychiatrische problemen beter begrijpen door genetische subgroepen te maken in de populatie en weg te stappen van het diagnostische label.

Tijd voor een boost: metabole versterking van vaccins

Jorge Domínguez Andrés, Radboudumc

Traditionele vaccins bestaan uit twee componenten, antigeen en hulpstof, die vaak slechts gedeeltelijk effectief zijn tegen specifieke ziekten. De toevoeging van een derde component, een metabole versterker, is de volgende stap in de ontwikkeling van een nieuwe generatie vaccins die tegen meerdere ziekten werkzaam zijn.

Snellere geneesmiddelenontwikkeling voor tuberculose

Elin Svensson, Radboudumc

Betere behandelingen voor tuberculose, de dodelijkste infectieziekte ter wereld, zijn dringend nodig. Mijn onderzoek ontwikkelt model-gebaseerde tools om biomarker gegevens efficiënt te analyseren en behandelingsresultaten te voorspellen gedurende de klinische geneesmiddelontwikkeling. Dit versnelt de selectie van optimale geneesmiddelcombinaties en doseringen, waardoor nieuwe effectieve therapieën eerder kunnen worden geïntroduceerd.

Max Planck Instituut

Op zoek naar de genen die je doen stotteren

Else Eising, Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek

De meeste kinderen leren vloeiend te spreken zonder speciale inspanning of formeel onderwijs. Kinderen die stotteren leren dit echter niet. Door genetisch onderzoek te doen naar stotteren, wil de onderzoeker de oorzaak van stotteren achterhalen, en daarbij meer leren over de genetische en neurobiologische mechanismes die vloeiende spraak mogelijk maken.

Meer weten? Neem contact op met

• Persvoorlichting & Wetenschapscommunicatie Radboud Universiteit; (024) 361 6000; media@ru.nl
• Wetenschapsvoorlichters in het Radboudumc