In gesprek met de vorige en nieuwe vicedecaan: religiewetenschappers Frans Wijsen en Heleen Murre-van den Berg
In juni 2019 liep de termijn van prof. dr. Frans Wijsen als vicedecaan ten einde. Als nieuw bestuurslid van de Faculteit de Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen is prof. dr. Heleen Murre-van den Berg benoemd. Beide hoogleraren houden zich bezig met religiewetenschappen, waarin onderwerpen zoals het debat over multiculturalisme of het imago van de islam en christendom in Nederland aan bod komen. We gingen in gesprek om meer te weten te komen over hun activiteiten, en ook om hen persoonlijk wat beter te leren kennen.
Hoe ziet de toekomst er nu voor jullie uit?
Frans: Nu ik geen vicedecaan meer ben heb ik ineens tijd voor allerlei dingen die ik acht jaar lang minder heb kunnen doen. Dat is vooral verder werken aan twee boeken, maar ook het waterproject [over watermanagement, religie en cultuur in Indonesië, red.].
Het ene boek waar ik mee bezig ben gaat over praktische religiewetenschap, wat minder bekend is dan bijvoorbeeld praktische theologie of filosofie. Dit hang ik op aan het onderwerp van het ‘multiculturele drama’, waarover Paul Scheffer bijna 20 jaar geleden schreef in het NRC. Ik hou me bezig met discours-analyse, en het is heel interessant dat één auteur en artikel zo dominant hebben kunnen zijn (en nog steeds zijn) in dit debat, zelfs terwijl statistieken een ander verhaal vertellen. In het boek wil ik studenten uitleggen wat praktische religiewetenschap is, hoe dat speelt in de management- en beleidswetenschappen, en hoe dus in onze samenleving hele politieke debatten door middel van taal geconstrueerd worden.
Het andere boek gaat over kleurrijk christendom, wat een andere fascinatie van me is. Als voorbeeld: als een imam in een moskee iets zegt over homohaat, dan staat Nederland op z’n kop, maar als een Nigeriaanse pastor hetzelfde doet dan weet niemand dat. Mensen zijn verbaasd om te horen dat er bijna een miljoen christelijke migranten zijn in Nederland – daar hebben we een blinde vlek voor. In het boek ga ik het dus hebben over migrantenchristenen en de impact die zij hebben op allerlei gebieden.
Heleen: Hier overlappen onze vakgebieden [Heleen doet onderzoek naar Oosters christendom in Europa, red.]. En je ziet trouwens binnen datzelfde discours dat alles wat eng en gevaarlijk is op de islam wordt geprojecteerd. De christenen blijven daarin meestal buiten schot – dat heeft voor hen voordelen, maar is misschien niet altijd terecht.
Wat betreft mijn nieuwe situatie: dat is lastiger om al te overzien. Ik ga aan de slag met mijn nieuwe onderzoeksproject (waarover Heleen vertelt in deze video) en daar heb ik veel zin in, maar ik kijk ook uit naar de combinatie van onderzoek en bestuurlijke taken als vicedecaan. Ik heb een tijdje praktisch gezien fulltime bestuurd (in Leiden, red.), en toen was ik soms jaloers op collega’s die met leuke projecten bezig waren, dus ik zie ernaar uit om allebei te gaan doen.
Daarnaast wil ik ook kijken of ik en het IVOC wat meer ‘in’ de faculteit kunnen komen, in plaats van aan de rand daarvan. We hebben een heel mooie faculteit waar veel interessante dingen gebeuren, dus we willen daar graag meer mee in contact komen.
Leer je vicedecaan kennen door keuzes: je móet kiezen. Maar je mag het nuanceren.
Frans: daar zijn we goed in, als wetenschappers.
We beginnen met een makkelijke: koffie of thee?
Frans: Dat is geen keuze. Koffie.
Heleen: ’s Ochtends koffie. Maar ’s middags ben ik minder consequent.
Onderzoek of onderwijs?
Heleen: Voor mij is het nu onderzoek, maar er zijn ook tijden geweest dat ik me veel met onderwijs heb beziggehouden. Ik ben wel heel blij dat met mijn ERC mijn onderzoeksproject kan doen, dat vind ik ontzettend leuk, maar ik vind de combinatie van onderzoek en onderwijs wel heel belangrijk op onze universiteit.
Frans: Als universiteit hebben we ook gezegd dat ons onderwijs gebaseerd moet zijn op ons onderzoek. Het hoort dus bij elkaar.
Disciplinair of interdisciplinair?
Frans: Disciplinair. Je kunt pas interdisciplinair werken als je een disciplinaire basis hebt. Het één is gebaseerd op het ander. In dat opzicht vind ik het goed dat de Radboud Universiteit in principe disciplinaire bachelorprogramma’s biedt. Je kunt je niet in drie jaar meerdere begrippenapparaten of methoden eigen maken.
Heleen: Daar ben ik het mee eens. Zelfs voor masterstudenten en promovendi is het nog lastig om interdisciplinair te werken. Masterstudenten doen dat nog wel vaak, maar promovendi duiken dan vaak wel weer diep hun eigen discipline in. Dat is ook precies wat ze goed maakt voor hun volgende stap, maar tegelijk is het ook belangrijk om regelmatig naar het bredere veld te kijken, want daar wordt je wel een betere onderzoeker van. Maar het blijft ontzettend moeilijk om echt interdisciplinair te werken.
Katholiek of protestants?
Frans: Katholiek. Als Maastrichtenaar zit dat eigenlijk wel in mijn genen.
Heleen: Ik kom zelf wel van protestantse huize. Wat ik geloof of niet is niet zo relevant hier, maar ik ben wel heel protestants in mijn cultuur. Dat gezegd hebbende: mijn onderzoek naar de orthodoxe kerk en mijn eigen ervaringen hebben me ook veel geleerd over het katholicisme. Die wereld heb ik gaandeweg beter leren kennen. De wisselwerking tussen die werelden is ook heel interessant, en de verschillen en overeenkomsten. Toen mijn eerste artikel in Rome werd gepubliceerd, zei mijn moeder wel: ‘laat dat maar niet aan je oma zien…’ [lacht]
Fun fact: Frans gaat Heleen opvolgen als directeur van NOSTER. De twee ruilen dus eigenlijk van functie! Je gaat zowel van Heleen als van Frans dus nog veel horen.
Lees verder
- Meer over het ERC-onderzoeksproject van Heleen Murre-van den Berg
- Meer over het waterproject van Frans Wijsen
- Meer over het Instituut voor Oosters Christendom
- Meer over NOSTER