Voorstelrondje: promovendi over hun onderzoeksprojecten

In het afgelopen jaar zijn er weer een aantal nieuwe PhD trajecten in de filosofie, religiestudies en theologie gestart. Hieronder vertellen een aantal promovendi over hun onderzoeksthema en waar ze op dit moment aan werken. Allemaal totaal verschillende onderwerpen, die de diversiteit van onze faculteit weerspiegelen.

Boris van Meurs - Geologische tijd en filosofische hermeneutiek

"Stel je voor dat de lengte van de Eiffeltoren de duur vertegenwoordigt van de geschiedenis van de aarde. De hele menselijke geschiedenis omvat dan niet meer dan het laagje lak op het bovenste puntje. En toch beïnvloedt de mens op grote schaal de aarde door de uitstoot van broeikasgassen, stikstofdepositie, mijnbouw.

Hier komen twee verhalen samen. Enerzijds de geologie, die de mens als soort ziet en als deel van een onmenselijke aardgeschiedenis. Anderzijds de mens als handelend wezen, dat politiek een reactie moet vinden op de klimaatcrisis. Deze twee perspectieven zijn verbonden met elkaar. Maar ze sluiten elkaar ook uit. De eerste denkt in miljoenen jaren. De tweede hoogstens in decennia.

Mijn onderzoek gaat over de vraag hoe de filosofische hermeneutiek zou kunnen helpen om de geologische tijd begrijpelijk te maken.

Dit is nodig, omdat klimaat een politiek thema geworden is. Kan de geologie ons aspecten van het menselijk handelen laten zien die we eerder niet zagen? En hoe kunnen wij deze aspecten 'interpreteren' en verbinden met de politieke wereld van het doen?

Tot nu toe heb ik hiervoor vooral de theorie van Paul Ricoeur bestudeerd, die laat zien hoe actie, interpretatie en tijd telkens in verbinding staan. Een volgende stap is het aanpassen en toepassen van zijn gedachten op menselijke sporen op de aarde, zoals de plasticsoep, CO2 uitstoot en radioactief afval."

Lena Richter - Tattoos, dogs, and philosophy - how young Moroccan non-believers challenge religious expectations through everyday activism

Lena Richter had zich al voorgesteld via de kanalen van het MIDA (Mediating Islam in the Digital Age) project. Op dit moment doet ze onderzoek in Marokko. Bekijk hier:

• De kick-off video van het MIDA programma
• Een korte introductie over Lena Richter en haar onderwerp
• Haar meest recente update (vanuit Marokko!) in de video hieronder:

Arjan Sterken - Othering in mythologische narratieven

"Mijn onderzoek gaat over het proces van Othering in mythologische narratieven. In mythen, legenden, volksverhalen, en andere genres, vinden we allerlei zogenaamde bovennatuurlijke personages. Deze zijn vaak op socio-politieke wijze geïnterpreteerd: de goeden zijn geschapen uit onze visie op onszelf en onze idealen, terwijl de slechten geschapen worden uit onze visie op de vijand of andere gevaarlijke groepen. In het kort: de goden zijn onze bondgenoten, en de demonen onze vijanden. De zaken zijn echter lang niet altijd zo zwart-wit. Met recht zijn we bang voor demonen, maar religieuze teksten uit allerlei tradities laten zien dat ook het goddelijke nogal ambivalent werd ontvangen. Het goddelijke wordt ontvangen met een zweem van mysterium tremendum et fascinans (in de woorden van Rudolf Otto, niet die van mij): een verschrikkelijk maar fascinerend mysterie. In mijn onderzoek zal ik focussen op deze ambiguïteit in bovennatuurlijke wezens, in het bijzonder die uit oude Indiase mythologieën.

Ik ben pas net begonnen met mijn onderzoek. Op het moment ben ik vooral bezig met het inlezen in Monster Theorie en alles over Othering dat ik kan vinden. Daarnaast zal ik binnenkort beginnen met het leren van talen. Ik heb ooit Sanskriet gestudeerd, en nu hoef ik alleen nog mijn kennis even verfrissen om de Vedische (oude Hindoeïstische) teksten aan te kunnen. Om toegang te krijgen tot oude Boeddhistische bronnen ga ik ook Pāli leren, de belangrijkste (maar niet enige) taal voor vroeg-Boeddhistische teksten."

Bas van Woerkum - Conscious Reflection versus Embodied Habits: Human Cognition from a Nonhuman Perspective

"Alle dieren zijn op hun unieke manier in staat tot fascinerend gedrag. Denk aan de manier waarop vogels nesten bouwen, hoe honingbijen de weg die zij hebben afgelegd kunnen onthouden, hoe stokstaartjes hun samenlevingen organiseren en de manieren waarop zeekatten zichzelf camoufleren. Maar denken deze dieren als ze dit doen, of is hun gedrag grotendeels ‘voorgeprogrammeerd’ door evolutie?

Aan de ene kant kunnen we aannemen dat andere dieren op een soortgelijke manier als mensen denken: Wanneer dieren handelen zoals wij zouden doen, denken ze waarschijnlijk zoals wij. Dit leidt echter tot antropomorfisme: Andere dieren hebben enorm verschillende lichamen, zintuigen en zenuwstelsels, en leven in compleet andere omgevingen (zie de voorbeelden hierboven). Deze factoren hebben ongetwijfeld invloed op de manier waarop zij denken. Aan de andere kant, als we ontkennen dat ze denken zoals wij, reduceren we ze tot gedragsmatige machines. Ook dit is moeilijk te rijmen met hun complexe gedragingen.

Mijn NWO-project "Conscious Reflection versus Embodied Habits: Human Cognition from a Nonhuman Perspective" start vanuit het idee dat het bovenstaande een valse tweedeling is. Maar welke andere manier is er om de gedachten van dieren te beschrijven? Is het überhaupt mogelijk om ons menselijk perspectief te negeren? Wanneer we niet ‘bovenaan’ beginnen door te definiëren hoe mensen denken en dit vervolgens toe te passen op dieren, maar ‘onderop’ door te leren begrijpen hoe interactie tussen de zintuigen, lichamen, zenuwstelsels en omgevingen van dieren hun ingewikkelde gedrag mogelijk maken, geloof ik dat dit mogelijk is.

Ik ben mijn project begonnen door de huidige controverses en debatten in de filosofie van dierlijke cognitie te beschrijven, en de essentiële aspecten van mijn raamwerk te definiëren. Momenteel pas ik dit toe op een casus: de bijzondere geheugencapaciteiten van voedsel-verstoppende kraaiachtigen. Tot op heden is dit gedrag nog niet op een bevredigende manier verklaard. Aan het einde van mijn project hoop ik een algemeen toepasbare theorie te hebben voor hoe dieren doen wat ze doen. Dit heeft mogelijk consequenties voor de manier waarop we de relatie tussen ons en andere dieren zien."

Meer weten? Volg ons op Twitter, neem contact op met de faculteit of bekijk de profielen van onze promovendi hierboven.