FTR & corona - Ethici, even pas op de plaats

Door Fleur Jongepier (Universitair Docent Radboud Universiteit) en Karin Jongsma (Universitair docent Universitair Medisch Centrum Utrecht). Dit artikel werd eerder geplaatst op Radboud Recharge.

Marcel Verweij en Roland Pierik gooiden onlangs een fikse knuppel in het hoenderhok op de opiniepagina van de Volkskrant. In geval van schaarste op de intensive care moeten jongere coronapatiënten voorrang krijgen, stelden zij. Sommige lezers vatten dit op als zijnde “het” ethische standpunt. Was het dat ook?

Niet per se. Wij maken ons zorgen, precies als ethici, zowel om de inhoud van het stuk maar vooral ook over de vraag wat de juist plek en wat het juiste moment is om op de opiniepagina van een landelijke krant precaire morele overwegingen te publiceren.

Geen tijd voor trage vragen

Verweij en Pierik onderbouwen hun standpunt met twee argumenten. Ten eerste: jongeren worden sneller beter, dus wanneer we prioriteit geven aan jongeren redden we meer levens. De auteurs beroepen zich hierbij op de recente richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care.

Wat opvalt: de ethiek wordt hier dus ironisch genoeg gerechtvaardigd aan de hand van al bestaande protocollen. Dit stelt de vraag op scherp waarom ethici zich nu moeten mengen in het debat. Kennelijk is het pleidooi al praktijk. Maar er wordt nog een tweede argument gegeven dat een stuk controversiëler is, namelijk dat het overlijden van een jong iemand een “veel groter verlies” behelst dan het overlijden van een ouder iemand. Immers, zo schrijven Verweij en Pierik, een 80-jarige heeft al “mogelijkheden gehad om hun leven te leven”. Dit is geen onbekend standpunt binnen de ethiek, maar daarmee niet oncontroversieel (ook niet onder ethici). Maar zelfs als je dat standpunt voor lief neemt moeten we ons afvragen of nu het juiste moment is om die te verdedigen.

Het Solidariteitsmes

In hun recente BNI stuk lichten Verweij en Pierik toe dat ze het Volkskrant stuk hebben ingezonden onder andere vanwege solidariteit met artsen: “Het is een bijna ondraaglijke verantwoordelijkheid om keuzen te moeten maken wie wel en wie niet een kans op overleving geboden wordt. Solidariteit houdt in dat we de lasten van de crisis zoveel mogelijk gezamenlijk dragen”. Dit solidariteitsargument is krachtig en het is in zekere zin mooi om stevig achter de artsen te staan die nu onmogelijke beslissingen moeten nemen en te zeggen: je doet het goed, je keuzes zijn ethisch te rechtvaardigen.

Toch is het maar de vraag of artsen nu wel zitten te wachten op de rechtvaardiging of steuntje in de rug van ethici. Bovengenoemde rechtvaardigingsdialogen zijn niet per se als zodanig problematisch, maar ze zijn nu niet bijzonder functioneel. Het is voor artsen niet direct wenselijk om nu in de ‘deliberatieve’, ethische modus te schieten. Dat kan vertragen of tot verwarring leiden. De training en morele theorie hebben artsen al gehad, nu moet gehandeld worden.

Dit artikel verscheen eerder bij Radboud Recharge en op Bij Nader Inzien. Foto: cottonbro via Pexels.