Apparaten & ICT
Computergebruik 
E-mail en zoekmachines 
Smartphone 
Printen
Computergebruik
Weinig afspraken buiten de deur, geen loopjes naar de koffieautomaat: de meesten van ons zijn meer dan ooit vergroeid met apparaten nu we thuiswerken. En ze maken het werkende-leven-op-afstand best comfortabel. Er kleven helaas veel (vaak verborgen!) duurzaamheidsfactoren aan de digitale wereld. Door ze te kennen en je computergewoontes aan te passen, houd je je digitale footprint beperkt.
Checklist duurzame hardware Doe zo lang mogelijk met je computer. Koop bijvoorbeeld meer geheugen of een grotere harde schijf. Gebruik liever een laptop dan een desktop: dat scheelt 75% minder materialen en grondstoffen in de productie. Bovendien is een laptop ook ruim 70% zuiniger in het energiegebruik. Lever je (privé) apparatuur in bij een e-waste inleverpunt.
Checklist duurzaam computergebruik Zorg ervoor dat de accu van je laptop niet helemaal leeg is, voordat je hem aan de lader aansluit, dit is beter voor de moderne lithium-ion accu’s die we nu gebruiken. Leeg je prullenbak op je computer en verwijder je downloads. Beperk het videobellen en/of zet je webcam uit. Een videovergadering van een uur leidt namelijk tot 150 gram tot 1 kilogram CO₂ -uitstoot, 220 uur uur zoomen staat gelijk aan de uitstoot van vijftig kilometer autorijden. Zo’n call verbruikt ook nog eens 2 tot 12 liter water. Stel energiebeheer in en zet je computer bij pauzes direct in de slaap- of sluimerstand.
Waar zit de impact van je computergebruik?
De milieu-impact van desktops, laptops en tablets zit vooral in de productie: er zijn veel materialen en energie nodig om ze te maken. Dat geldt ook voor randapparatuur zoals een modem, scanner en externe harde schijf. Verder gebruiken ze stroom als ze aan staan. Ook kunnen er schadelijke stoffen in zitten, zoals brandvertragers.
Het internetverkeer is door het thuiswerken enorm toegenomen en dit brengt een hoop extra impact met zich mee. Onderzoek toont aan dat als het thuiswerken de komende jaren op peil blijft en er geen noemenswaardige aanpassingen komen, er een gigantisch bos van 185.443 km2 nodig is om de uitstoot veroorzaakt door internetverkeer te compenseren. Plus driehonderdduizend Olympische zwembaden vol water en een stuk grond ter grootte van Los Angeles.
E-mail en zoekmachines
Bij online acties als mailen en informatie zoeken denk je niet snel aan vervuiling. En toch zorgt het online werken voor veel CO₂-uitstoot. Jacqueline Kramer, hoogleraar Duurzaam Innoveren aan de Universiteit Utrecht, heeft het voor e-mail heel concreet beschreven: ze stelt dat een jaar lang 20 mails per dag versturen (en opslaan in datacenters!), gelijk staat aan de CO₂-uitstoot bij 1000 kilometer autorijden. Per mail staat het gelijk aan 150 meter autorijden. Als je zo duurzaam mogelijk wilt werken, heeft je online gedrag dus ook aandacht nodig.
Checklist duurzaam mailen en zoeken
Voorkom eindeloos heen-en-weer gemail en bel je collega’s op afstand wat vaker om zaken af te stemmen. Zet twee keer per jaar een schoonmaakactie voor je werkmail in je agenda. Verwijder verouderde en verzonden mails en leeg je prullenbak definitief; als je de mail alleen maar in de digitale prullenbak gooit, blijft deze nog steeds bewaard in de cloud. Meld je af van nieuwsbrieven die je toch niet leest. Maak bestanden minder zwaar, comprimeer grote bestanden en stuur een link door in plaats van een bijlage. Wees kritisch op je hoeveelheid zoekopdrachten en tik het adres van websites die je kent rechtstreeks in. Probeer eens een duurzamer alternatief dan Google of Bing, zoals de zoekmachine Ecosia die bomen plant ter compensatie van de uitstoot.
De verborgen impact van e-mail en zoekmachines
CO₂-uitstoot door mailverkeer
Wereldwijd versturen we meer dan 246 miljard e-mails per dag, die allemaal CO₂ uitstoten: minimaal 4 gram voor een gewone mail en zo’n 50 gram voor een mail met bijlage. Ter illustratie: de Britse energieleverancier Ovo Energy berekende dat wanneer elke e-mail gebruiker in het Verenigd Koninkrijk 1 e-mail minder zou versturen per dag, dit een vermindering van 16.433 ton CO₂-uitstoot per jaar zou opleveren; hetzelfde effect als dat je 3.3343 benzineauto’s van de weg zou halen.
CO₂-uitstoot door zoekopdrachten
De grootste zoekmachine Google berekende zelf in 2009 dat een gemiddelde zoekopdracht via Google 0,3 Wattuur (Wh) energie verbruikt. Dat vertaalt zich in ongeveer 0,2 gram CO₂. Waarschijnlijk ligt dit tegenwoordig lager vanwege verbeteringen in energie-efficiëntie, maar Google kan nog steeds grote stappen in verduurzaming zetten.
Milieu-impact datacenters
Elke e-mail in elke inbox ter wereld wordt op een server opgeslagen in gigantische datacentra met miljoenen computers. Zij slaan informatie op en verzenden het. Het kost om te beginnen energie en grondstoffen om deze centra te bouwen en vervolgens verbruiken ze dag en nacht enorme hoeveelheden energie en eindeloos veel liters water om te koelen. Zo berichtte de NOS in maart 2021 over twee bestaande datacenters in de gemeente Hollands Kroon die naar schatting 525 kuub drinkwater per uur verbruiken. Per jaar zou het gaan om 4,6 miljoen kuub. Ter vergelijking: dat staat volgens het Nibud gelijk aan ruim 28.000 vierpersoons huishoudens.
Smartphone
Je mobiele telefoon: onmisbaar bij het thuiswerken. Ben je toe aan een nieuwe werktelefoon? Vraag dan om duurzame Fairphone. Als je let op duurzaamheid, kun je verder veel bereiken door efficiënt om te gaan met z’n energie. Zo gaat de batterij van een smartphone gemiddeld 2 tot 3 jaar mee, maar door slim op te laden kun je daar 3-4 jaar van maken.
Checklist duurzaam telefoongebruik
Laad de batterij op voordat hij onder de 40% komt, dus niet pas als hij helemaal leeg is. Laat de smartphone niet te lang opgeladen aan de oplader zitten. Gebruik geen snellader. Die produceert meer warmte en dat is slecht voor de batterij. Snelladers laden overigens slechts op tot rond de 80%, ook al geeft jouw telefoon 100% aan. Leg je smartphone niet in de zon of op een andere warme plek, dan gaat de batterij snel achteruit. Verlaag de helderheid van je scherm door te kiezen voor ‘Automatisch’ of stel de helderheid handmatig lager in. Daardoor kan je zo’n 10% langer met je batterij doen voor je weer moet opladen. Kies in de instellingen van je telefoon om het scherm snel vanzelf uit te laten gaan als je de telefoon niet gebruikt. Dit scheelt heel veel: je batterij kan dan wel 50% langer mee voordat je hem weer op moet laden.
De verborgen impact van je smartphone
Slechte werkomstandigheden en kinderarbeid
Kobalt is essentieel voor o.a. de accu van je smartphone. Maar liefst 60% van de wereldvoorraad kent z’n afkomst in de kobaltmijnen van Congo, waar iedere dag zo’n 250.000 mijnwerkers onder erbarmelijke omstandigheden aan het werk zijn. Ze ademen dagelijks giftige dampen in, werken in onveilige mijnen, krijgen onredelijke doelen en een schamel loon. Onder hen is naar schatting een groep van 35.000 kinderen, sommigen van hen niet ouder dan 6 jaar.
Uitstoot van CO₂ bij productie
Bij smartphones vindt maar liefst ruim 75% van de uitstoot tijdens de productie plaats. Die uitstoot is te wijten aan de winning van kostbare mineralen en andere hulpbronnen zoals koper, goud en tin, iets wat veel energie kost.
Giftig afval
Veel afgedankte telefoons eindigen in de lagelonenlanden. Hier worden de smartphones verbrandt, wat giftige stoffen oplevert, om kostbare materialen over te houden. Of ze belanden in z’n geheel op de vuilnisbelt, waardoor de materialen alsnog verloren gaan.
Printen
Veel mensen vinden het nog steeds fijner om langere teksten van papier af te lezen en niet van hun computerscherm. En hoewel je thuis misschien minder snel geneigd bent om iets uit te printen dan op kantoor, zal er dus ook tijdens het thuiswerken nog heel wat afgeprint worden. Je kunt er zelf voor zorgen dat je dat zo efficiënt mogelijk doet door een aantal simpele uitgangspunten te volgen.
Checklist duurzaam (niet) printen
Probeer het lezen van je scherm zo prettig mogelijk te maken zodat je minder hoeft te printen. Lees teksten in Word in de leesmodus (view > read mode), vergroot de lettergrootte en laat je niet afleiden door inkomende mails of social media berichten. Bespaar printjes door programma’s als Adobe Acrobat Document Cloud te gebruiken om rechtsgeldige digitale handtekeningen in pdf-documenten te zetten. Dit kan ook op je smartphone of tablet. Let op je standaardinstellingen: stel je printer in op dubbelzijdig en zwart-wit. Kijk of er 2 of meer pagina's op één bladzijde passen en stel de printer in op Ecomodus. Let bij je papierkeuze op keurmerken en ga voor gerecycled papier of FSC-papier. Zet je printer helemaal uit als je klaar bent. Bewaar oude printjes als kladpapier.
Een Dom aan oud papier
Er zijn nog geen gegevens over ons printgedrag tijdens het thuiswerken, maar toen we nog massaal op kantoor werkten, printte de gemiddelde kantoormedewerker 30 velletjes per week. Per persoon zorgden we gemiddeld voor 1.350 geprinte A4tjes per jaar: dat is 6,7 kg papier. 1 op de 3 printjes werd binnen een week weggegooid. In een jaar tijd zijn deze weggooiprintjes samen langer dan de Utrechtse Dom, dus langer dan 135 meter!
