Linkse hobby’s en graaiers in maatpakken
Retorische wijsheid in verkiezingstijd
In maart 2021 zijn de Tweede Kamerverkiezingen en daarna begint het formatieproces waarin de verschillende partijen ook veel van zich laten horen en zich willen profileren. In die tijd, van de campagnes tot na de formatie, krijgen we veel informatie over wat de partijen willen en waar ze voor staan. Ons beeld wordt echter niet alleen gevormd door standpunten en argumenten, maar ook de manier waarop de informatie gepresenteerd wordt heeft grote invloed op hoe mensen denken over partijen, over de politiek maar ook over de samenleving. Zo weten we dat er bijvoorbeeld verschillende manieren zijn om boodschappen te framen en dat veelgebruikte frames door blijven klinken in het politieke debat (denk bijvoorbeeld aan een begrip als ‘linkse hobby’s’ of het verschil tussen ‘gelukszoekers’ en ‘vluchtelingen’).
Middelbaar scholieren mogen dan wel in veel gevallen nog niet stemmen bij de verkiezingen, maar ze krijgen de discussies die in verkiezingstijd gevoerd worden natuurlijk wel mee en ze worden erdoor beïnvloed. Hoewel er op scholen steeds meer aandacht is voor mediawijsheid en zaken als fake news, is er nog weinig aandacht voor retorische wijsheid. Juist die retorische wijsheid kan mensen helpen om retorische trucs te doorzien en argumenten inhoudelijk te evalueren. Bovendien kunnen mensen die retorisch wijs zijn hun eigen standpunten beter onderbouwen en overbrengen, waardoor ze beter kunnen en durven deelnemen aan discussies. Het zou daarom goed zijn als scholieren op verschillende niveaus op de middelbare school hierover leren nadenken.
Het Radboud Kenniscentrum voor retorica, Peitho, houdt zich bezig met het bundelen van kennis en expertise op het vlak van retorica en is opdrachtgever voor deze denktank. Peitho gelooft dat discussies en debatten beter gevoerd kunnen worden als deelnemers retorisch wijs zijn. Daarom houdt ze zich op dit moment bezig met het ontwikkelen van een voorstel voor retorica-onderwijs voor alle opleidingen aan de universiteit. Peitho wil ook onderwijsmodules voor middelbare scholen ontwikkelen. Daarom legt Peitho deze denktank de vraag voor hoe een lesmodule om scholieren van verschillende niveaus retorisch wijs te maken eruit zou kunnen zien. De Tweede Kamerverkiezingen kunnen daarbij illustreren hoe het Nederlandse politieke debat er op dit moment uitziet. Door met scholieren in gesprek te gaan kan duidelijk worden voor welke strategieën zij gevoelig zijn. Gesprekken met docenten en onderwijsontwikkelaars kunnen informatie opleveren over mogelijkheden en onmogelijkheden van een nieuwe onderwijsmodule. Op basis van al deze input kan er door de denktank een voorbeeld-lesmodule ontwikkeld worden over een retorisch thema dat relevant is in de Nederlandse politiek.
Het kick-off weekend van deze denktank is op vrijdag 29 en zaterdag 30 januari 2020 in het Dominicanenklooster in Huissen. Dit is een verplicht onderdeel van de denktank. Vervolgens vinden er wekelijkse bijeenkomsten plaats op woensdagavonden van 18.30 tot 20.30. De begeleiders zijn daarbij om de week aanwezig. Onderdeel van de denktank is een vierdaagse studiereis (meer informatie volgt).
Begeleiders:
dr. Yvette Linders, docent retorica
Casper Kirkels, programmaregisseur Radboud Honours Academy