De ethiek van reality-tv

In reality-programma’s worden deelnemers in meer of minder uitdagende situaties geplaatst, waarbij camera’s hen op de voet volgen. Het genre is zo oud als televisie zelf: al vanaf het begin zijn mensen met verborgen camera’s gefilmd of zijn ze voor het oog van de camera de uitdaging met zichzelf aangaan.

Pas sinds 20 jaar hebben de media het format ontdekt, verder uitgewerkt en succesvol gemaakt. Mensen nemen deel aan programma’s in danszalen, in afgesloten huizen, survival-omgevingen, op eilanden, of worden bedolven onder huwelijksaanzoeken. Steeds vaker zien we dat deelnemers deze programma’s zien als een opstapje naar de roem. De dynamiek die social media en pers met zich meebrengen, wordt steeds uitdagender en persoonlijker en beïnvloedt het beleid en de keuzes van de mediabedrijven.

Het genre is niet onomstreden. Tegenstanders zeggen dat mensen worden verleid tot gedrag en keuzes die ze eigenlijk niet willen. En dat ze onderschatten wat de eventuele consequenties zijn van deelname aan dergelijke programma’s op korte en soms ook lange termijn. Voorstanders zien het als een onschuldigere guilty pleasure.

Ook RTL heeft een lange historie in dit genre. Denk aan programma’s als ‘Temptation Island’, Married at first sight’, ‘De Villa’, ‘Love Island’ en ‘Oh Oh...’. Het merendeel wordt uitgezonden bij Videoland, een video-on-demanddienst dat een onderdeel is van RTL.

Het bedrijf heeft de nodige ervaring opgedaan met het aftasten van de grenzen en het aanpassen van de werkwijze op de veranderende dynamiek in de samenleving. Het bedrijf en producenten hanteren protocollen om misstanden te voorkomen en deelnemers beter te beschermen, ook tegen zichzelf, maar reality-tv blijft een ethisch uitdagend thema.

Opdracthgever
De opdrachtgever van deze denktank is RTL Nederland.

Opdracht
In deze denktank vraagt RTL studenten kritisch te kijken naar de wijze waarop binnen het bedrijf het gesprek over reality-tv wordt gevoerd en hoe keuzes worden gemaakt. Het gaat om de zoektocht naar ethische kaders in een veranderende samenleving. De denktankstudenten verdiepen zich dus in ethische onderwerpen en afwegingen over het genre én spreken mensen binnen RTL/Videoland en eventueel betrokkenen aan de kant van de producenten of de psychologen die zijn verbonden aan de programma’s. Zij kunnen ook aanbevelingen doen hoe RTL/Videoland om kan gaan met kwetsbaarheid van deelnemers en makers in een sterk veranderende en soms polariserende maatschappij. Waar trek je een ethische grens, hoe voer je het gesprek daarover en welke consequenties verbind je daaraan?

Output
Uitgangspunt is een rapport waarin de ethische pijnpunten worden benoemd en de besluitvorming binnen RTL onder de loep wordt genomen. Voor andere vormen van output staat het bedrijf meer dan open. Het eindpunt van het traject is een presentatie aan de opdrachtgever.

Kick-off weekend
Het kick-off weekend van deze denktank is op vrijdag 4 en zaterdag 5 februari 2021 in het Dominicanenklooster in HuissenDit is een verplicht onderdeel van de denktank.

Wekelijkse bijeenkomsten
Na de kick-off vinden er wekelijkse bijeenkomsten plaats op donderdagavond van 18.30 tot 20.30 uur. De begeleiders zijn daarbij om de week aanwezig.

Studiereis
Onderdeel van de denktank is een vierdaagse studiereis. Data worden in overleg met de groep vastgesteld.

Begeleiders
Dr. Marcel Becker, universitair hoofddocent Ethiek
Casper Kirkels, programmacoördinator RHA