De zorg van morgen

Naar een rijkere geneeskunde in het Radboudumc

De praktijk van gezondheidszorg is complex. Enerzijds spelen in die zorg wetenschappelijke inzichten en technologie een cruciale rol: doorgronden wat er met een patiënt aan de hand is, wat eraan vooraf is gegaan, een inschatting kunnen maken hoe het verder gaat, kunnen beoordelen of er iets gedaan kan worden en zo ja, dit kundig uit kunnen voeren en begeleiden.
Anderzijds is er een existentiële dimensie. Ziekte kan betekenen dat iemand niet in staat is om zijn of haar leven te blijven leiden zoals hij of zij dat gewend was en dat bij voorkeur zou willen blijven doen. Het kan pijn, verdriet, ongemak, angst of onzekerheid met zich meebrengen. Het herinnert aan de kwetsbaarheid en de eindigheid van het menselijk leven. Hoewel die existentiële dimensie door niemand zal worden ontkend, lijkt een algemene tendens te zijn dat de wetenschappelijke en technologische dimensie van zorgverlening in de afgelopen decennia steeds prominenter is geworden, en dat dat ten koste is gegaan van aandacht voor existentiële vragen en behoeften. Wat bijvoorbeeld kan helpen is laten zien hoe het anders kan, in plaats van vertellen hoe het anders moet. Ook kunnen kunstuitingen zoals literatuur en poëzie een zinvol alternatief bieden om de patiënt te helpen.

Mogelijke oorzaken
Als reactie op de voortdurende uitbreiding van wat er mogelijk is in de zorg, is er behoefte ontstaan aan een strakkere regulering. Er worden afspraken gemaakt over maximale volumes aan zorg, over de inhoud van de zorg, en over de vergoeding van zorg, en zijn er gedetailleerde richtlijnen en protocollen ontwikkeld. Dat heeft ertoe geleid dat er minder ruimte wordt ervaren om aandacht te besteden aan existentiële aspecten van zorg. Daarnaast hebben culturele ontwikkelingen, zoals individualisering, secularisering en liberalisering de aandacht voor deze aspecten in de schaduw gesteld.

Waardengedreven zorg
Toch rijst de vraag of we elkaar daarmee niet tekortdoen en of we niet over een minder eenzijdige opvatting van zorg zouden moeten nadenken. Maar hoe ziet zo’n waardengedreven zorg er precies uit, hoe doe je dat, en wat is daarvoor nodig? Met andere woorden: hoe komen we tot een rijkere geneeskunde?

Opdrachtgever
De decaan van de Medische Faculteit van het Radboudumc heeft aangegeven dat hij ‘waardengedreven zorg’ wil stimuleren in het Radboudumc. Tegen deze achtergrond komt de opdracht voor deze denktank van prof dr. Baziel Engelen, werkzaam bij de afdeling Neurologie van het Radboud UMC, die graag een advies wil over hoe je waardengedreven zorg kunt realiseren.

Opdracht
De opdracht aan de denktank bestaat uit het inventariseren van manieren om de existentiële aspecten van de geneeskunde beter tot hun recht te laten komen als integraal onderdeel van de zorg. De opdrachtgever verwacht een onderbouwd advies voor wat in het Radboudumc in dit opzicht mogelijk en wenselijk zou kunnen zijn, en hoe dit gerealiseerd zou kunnen worden. De werkzaamheden bestaan uit literatuuronderzoek, participerende observatie, en gesprekken met diverse personen, zowel binnen als buiten het Radboudumc. Bij voorkeur worden ook door middel van pilots verschillende benaderingen getest.

Kick-off weekend
Het kick-off weekend van deze denktank is op vrijdag 28 en zaterdag 29 januari 2021 in het Dominicanenklooster in Huissen. Dit is een verplicht onderdeel van de denktank.

Wekelijkse bijeenkomsten
Na de kick-off vinden er wekelijkse bijeenkomsten plaats op  dinsdagavond van 18.30 tot 20.30 uur. De begeleiders zijn daarbij om de week aanwezig.

Studiereis
Onderdeel van de denktank is een vierdaagse studiereis. Data worden in overleg met de groep vastgesteld.

Begeleiding:
prof. dr. Gert Jan van der Wilt, Afdeling IQ Health, Radboudumc
Tim Houwen, programmaregisseur RHA