De zin en onzin van sport

Is sport en bewegen goed voor je, of is het een zinloze tijdverspilling?’

Voor veel beleidsmakers en sportprofessionals is het glashelder: sporten en bewegen is goed voor je. Het leidt tot minder kans op ziektes, tot meer plezier en betere sociale vaardigheden om te kunnen samenwerken. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat zelfs nog een stapje verder door te stellen dat fysieke inactiviteit een nieuwe pandemie is die moet worden bestreden, omdat ze leidt tot allerlei leefstijl gerelateerde ziektes zoals diabetes of hart- en vaatziekte. Daarom schieten beweegprogramma’s als paddenstoelen uit de grond. Van het ‘Nijntje beweegdiploma’ voor baby’s tot het ‘Stap je fitter’-programma voor ouderen (Bron: KennisCentrumSportBewegen). Maar hoe meet je de effectiviteit van sport en bewegen?

De keuze voor een onderzoeksmodel om de waarde van sporten bewegen te meten is bepalend voor de uitkomsten over de effectiviteit. Deze zijn op hun beurt weer van invloed op de beslissingen van beleidsmakers op nationaal en lokaal niveau. De keuze heeft dus verstrekkende gevolgen. Welke onderzoeksbril moet je wanneer opzetten?

Wetenschappelijke evidentie versus practice based evidence
In deze Studio denk je na over zowel effectiviteit (wetenschappelijke kant) als bruikbaarheid (praktische kant) van sport en bewegen. De overheid (nationaal en lokaal) wil graag weten wat wel en niet werkt, op welk vlak, en voor welke doelgroep, zodat ze hier hun beleid op kunnen baseren. Wetenschappers gaan hiervoor op zoek naar hard bewijs. Zo werd tijdens de Corona-pandemie bijvoorbeeld een vaccin gezocht dat aan het hoogste niveau van bewijs voor effectiviteit moest voldoen. Het heersende model om dit te meten komt voort uit de geneeskunde, en specifiek de farmacie, waarbij de ‘Randomized Controlled Trial’ (RCT) wordt gezien als de heilige graal van bewijsvoering.

Echter, een RCT is voor veel andere vakgebieden en disciplines niet werkbaar, noch wenselijk. Een heel andere manier om bewijs te verzamelen is ‘practice-based’, waarbij het vooral belangrijk is dat het in de praktijk werkt. Een programma kan onder goed gecontroleerde (lab)omstandigheden weliswaar (wetenschappelijk bewezen) werken en in een RCT zijn aangetoond, maar dit zegt nog niets over de effectiviteit ervan in de praktijk.

In deze studio discussieer je onder andere over de volgende vragen:

• Welke waarde kan sport en bewegen hebben?
• Welke manieren van bewijsvoering worden er binnen de wetenschappelijke wereld gebruikt om de effecten/ voordelen van sport en bewegen te bewijzen?
• wat zijn de voor- en nadelen van verschillende methodes van bewijsvoering?
• waarom voldoet de RCT niet in de meeste gebieden buiten de medische wetenschap?
• welke alternatieve modellen bestaan er vanuit de verschillende wetenschapsdisciplines om de waarde van sport en bewegen te toetsen, kijkend naar de 6 kernwaarden van Bailey en de effecten/voordelen daarbinnen?

Groepsopdracht
Je werkt in kleine teams aan een analyse van effectiviteit van sport en bewegen. Het team weegt een programma op zowel wetenschappelijke als praktijkwaarde en analyseert alle kernwaardes van het Human Capital Model van Bailey. Wat werkt, voor wie werkt het en onder welke omstandigheden? Het studententeam geeft in de analyse per kernwaarde een advies voor een methode van bewijsvoering. Interdisciplinariteit is het keyword! Want ieder wetenschapsgebied kan geschikte methodes voor bewijsvoering opleveren.

Het team presenteert de bevindingen op creatieve wijze aan de medestudenten en docenten (de vorm is zelf te bepalen) en schrijft een wetenschappelijk onderbouwd artikel van beperkte omvang. Dit artikel wordt aangeboden aan het Kenniscentrum Sport & Bewegen met de mogelijkheid van plaatsing bij hen in de openbaar toegankelijke Kennisbank of op de website www.allesoversport.nl.

Excursie
Tijdens deze Studio breng je een bezoek aan NEC Maatschappelijk waar je met eigen ogen ziet hoe een sport- of beweegprogramma wordt uitgevoerd. Hoe sterk is de waarde van dit programma eigenlijk? En met welk model is dat het beste te meten? Je volgt lezingen, maakt een opdracht en krijgt een rondleiding door het Goffertstadion.

Docenten
Binnen deze studio werken studenten samen met onderzoekers van de Radboud Universiteit uit verschillende disciplines die ieder een onderdeel van het Human Capital Model toelichten, en met specialisten van het Kenniscentrum Sport & Bewegen (KCSB). Ze werken nauw samen met sportbonden en -organisaties, zorg- en welzijnsinstellingen, gemeenten, kennisinstituten, universiteiten en hogescholen. Zie https://www.kenniscentrumsportenbewegen.nl/  en www.allesoversport.nl

Bert Steenbergen is professor bij het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit (2009-), professorial fellow bij de Australian Catholic University Melbourne (2013-), en vice decaan bij de Faculteit der Sociale Wetenschappen (2021-).

Karin van der Maat is accountmanager Waarde van Sport en Bewegen bij Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Tim Houwen is programmaregisseur bij de Radboud Honours Academy

Studiemateriaal

Wordt beschikbaar gesteld via Brightspace

Bijeenkomsten

De bijeenkomsten vinden plaats op dinsdagavonden van 18.30 tot 21.00.
(Let op, de eerste bijeenkomst begint om 18.00)

In principe staan de eerste bijeenkomsten in het teken van ‘kennisoverdracht’, met zoveel mogelijk interactie. Het Human Capital Model dient als kapstok voor lezingen van docenten uit diverse wetenschapsdisciplines. Tevens staan we stil bij interdisciplinair werken en onderzoek doen. Daarna volgen werksessies, steeds met een plenair gedeelte om alle teams te inspireren en op gang te brengen.

Leerdoelen
Na de Honours Studio is de student in staat om:

• De verschillende waarden van sport en bewegen te duiden.
• De complexiteit van bewijslast van de effecten en voordelen van sport en bewegen te duiden.
• In groepsverband met een open en nieuwsgierige houding problemen en kansen ten aanzien van interventies voor een gezonde en actieve leefstijl te signaleren, analyseren, in een interdisciplinair theoretisch kader te plaatsen en op basis daarvan een oplossing voor een passende onderzoeksmethode aan te reiken.
• Op basis van kennis uit verschillende disciplines zelfstandig een sport- of beweegprogramma te analyseren en de bevindingen te presenteren voor een deskundig en niet-deskundig publiek.
• Kort en bondig te rapporteren over de wetenschappelijke basis van bovengenoemde analyse.