Passende en betaalbare zorg

Hoe voorkomen we onnodige zorg en praktijkvariatie en temmen we de kostengroei?

In het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet heeft als titel: “Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst”. Over de gezondheidszorg staat het volgende geschreven:

"Gezondheid is voor iedereen van groot belang. Dat realiseren we ons des te meer door de coronacrisis. Iedereen moet zeker zijn van passende en betaalbare zorg: jong of oud, nu en in de toekomst. Dat vraagt om samenwerking, aandacht voor de patiënt en ruimte voor iedereen die in de zorg werkt. Een gezonde samenleving vraagt ook om het nemen van verantwoordelijkheid voor onszelf en voor elkaar. Ons zorgstelsel is gebaseerd op solidariteit, omdat we willen dat iedereen die zorg nodig heeft, daar toegang tot heeft. Onze zorg is van hoog niveau en het stelsel staat niet direct ter discussie, maar verbeteringen in het stelsel zijn nodig. Mensen maken zich zorgen, of de zorg van morgen nog wel geleverd kan worden en of deze betaalbaar blijft. Daar moeten we werk van maken.

We willen de zorg voor iedereen betaalbaar, beschikbaar en bereikbaar houden. Dat vraagt van de politiek goede en stevige keuzes en hervormingen, die tijd kosten en waarbij passende zorg de norm is."

Maar wat is passende zorg precies? Hoe weten we of de geleverde zorg passend is? En wat wordt bedoeld met het betaalbaar houden van de zorg? Welke factoren spelen hierin een rol? Je zou misschien denken dat er in Nederland niet veel variatie in de zorg is en dat de zorg die gegeven wordt ook echt nodig is. Maar zo eenvoudig is het niet. In Nederland, en ook wereldwijd, is nog steeds sprake van onnodige zorg. Dit is zorg waarvan we weten dat het niet effectief is (bijv. “antibiotica bij een virusinfectie”), zorg dat in principe wel effectief is maar waarvan we weten dat het niet altijd iets toevoegt (bijv. “standaard lab-bepalingen”), of zorg dat niet aansluit bij de wensen van de patiënt (bijv. “operatie i.p.v. fysiotherapie”).  Dit kan leiden tot ongewenste verschillen. Deze zogenaamde praktijkvariatie in de zorg heeft vaak te maken met de aanwezigheid van geografische verschillen of verschillen tussen ziekenhuizen in de kwaliteit van zorg. Variatie is op zichzelf niet erg, zolang dit te verklaren is uit verschillen in eigenschappen tussen patiënten. Als dit niet het geval is, is de zorg mogelijk onnodig is en kan sprake zijn van ongewenste variatie. Onnodige zorg en praktijkvariatie brengen onnodige kosten met zich mee, waardoor de betaalbaarheid van de zorg toeneemt en het stelsel onder druk komt te staan.

In tien interactieve bijeenkomsten leer je wat onnodige zorg en praktijkvariatie is en hoe dit een relatie heeft met passende zorg en de betaalbaarheid van de zorg. Ook krijg je informatie vanuit een ethisch perspectief.

Docent
dr. Femke Atsma, senior onderzoeker Praktijkvariatie / methodoloog, IQ healthcare, Radboudumc.