Verborgen talenten bij jongeren met antisociaal gedrag

De relatie tussen hormonen, trauma en de ontwikkeling van talent

Antisociaal gedrag heeft grote gevolgen voor de slachtoffers en hun familie, voor de familie van de daders, en voor de samenleving. Omdat antisociaal gedrag moeilijker te behandelen is naarmate men ouder wordt, is het van cruciaal belang om vroegtijdig in te grijpen. In jeugdgevangenissen en instellingen verblijven veel jongeren met externaliserende problemen die zich uiten in schreeuwen, schelden, dreigen en agressie. In deze instellingen wordt veelal de klemtoon gelegd op wat is fout gegaan. Ondanks behandeling en trainingen gericht op het afleren van agressie. en antisociaal gedrag, blijven veel jongeren agressie en externaliserende problemen behouden nadat ze de instellingen weer verlaten.

Kinderen die uit zijn huis geplaatst vanwege extreme gedragsproblemen hebben veelal in hun vroege kindertijd traumatiserende gebeurtenissen meegemaakt. Dit psychologische trauma heeft invloed op de hormoonhuishouding. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat vooral oxytocine en cortisol een belangrijke rol spelen in de relatie tussen trauma, stress en gedrag. Zo kunnen verhoogde cortisol niveaus leiden tot overgevoeligheid voor stres terwijl lage oxytocine niveaus samenhangen met problemen hebben om anderen te kunnen vertrouwen. Tegelijkertijd kan deze overgevoeligheid onder bepaalde omstandigheden juist een sterkte zijn, bijvoorbeeld bij het inschatten van een gevaarlijke situatie of het vertrouwen van de juiste personen. Door deze ervaringen en de invloed hiervan op de hormoonhuishouding kunnen kinderen dus ook bepaalde sterktes hebben ontwikkeld.

Vanuit de theorie van de positieve psychologe wordt veel meer gewerkt vanuit sterktes en talenten in plaats van de focus op stoornissen en disfunctioneren. In plaats van het afleren van antisociaal gedrag en agressie zou volgens deze theorie de focus meer kunnen liggen op sterktes en talenten van deze kinderen. Welke sterktes hebben deze kinderen al in hun leven ontwikkeld door de omstandigheden waar zij mee te maken hebben gehad? En daarnaast de vragen wat zijn de talenten van deze kinderen, waar ligt hun potentie en hoe kunnen we deze potentie tot uiting laten komen? Deze kinderen zouden namelijk niet enkel gedefinieerd moeten worden door hun stoornis of problemen, maar ook herkent en ondersteund moeten worden in het ontwikkelen van hun talenten.

Opdracht en opdrachtgever
Dit project doen jullie in opdracht van Pactum BJ, een specialistische jeugdzorgorganisatie. Jullie gaan onderzoeken wat het verband is tussen trauma, hormonen en talent ontwikkeling bij jongeren met antisociale gedragsproblemen. Dit kunnen jullie bijvoorbeeld doen door een literatuurstudie, het opstellen van een vragenlijst die talenten meet en het verzamelen van data bij jongeren (middelbare scholen en jeugdzorg). De uitdaging is ook om met activiteiten en ideeën te komen die op bredere schaal toegepast kunnen worden om antisociale jongeren in Nederland te helpen hun talenten te ontdekken en te kunnen ontwikkelen.

Door een instrument te ontwikkelen wat talenten bij jongeren meetbaar maakt en daarbij de relatie tussen hormonen en trauma te onderzoeken, heeft dit project de potentie om een bijdrage te leveren de focus te verschuiven naar positief en prosociaal gedrag en daardoor de vermindering van externaliserende problemen en antisociaal gedrag.

Kick-off weekend
Het kick-off weekend van deze denktank vindt plaats in oktober. De precieze data worden later bekend gemaakt.

Wekelijkse bijeenkomsten
Na de kick-off vinden er wekelijkse bijeenkomsten plaats op dinsdagavond van 18.30 tot 20.30 uur.

Studiereis
Onderdeel van de denktank is een vierdaagse studiereis. Datum en locatie worden door de groep in overleg met de begeleiders bepaald.

Begeleider
prof. dr. Maaike Cima, hoogleraar orthopedagogiek