Een dilemma. Dat is het. Met de bezuinigingsoperatie die als een schaduw boven het hoger onderwijs hangt, en #Eppocalypse die meer proefballonnen oplaat over de toekomst van het hoger onderwijs dan Carl in de Pixar-film UP, gaan we onzekere tijden tegemoet. Tegelijkertijd staan de ontwikkelingen in de wereld ook niet stil. De razendsnelle opkomst van (Gen)AI en van allerlei andere (leer)technologieën, van toenemende diversiteit en pluriformiteit in de samenleving, dalende instroom van studenten, en veranderende wensen van studenten, ook hier moeten we rekening mee houden in ons onderwijs. Het is eigenlijk een paradox geworden; aan de ene kant de broekriem aantrekken, terwijl we eigenlijk nieuwe broeken nodig hebben. Bezuinigen én innoveren, het moet eigenlijk allebei.
Hoe kunnen we dan met z’n allen omgaan met deze paradoxale situatie? Hier is gelukkig veel onderzoek naar gedaan. Stap 1: Accepteer dat het een paradox is. Niet als een struisvogel de kop in het zand steken, maar erkennen dat het financieel slechter gaat én dat we ons onderwijs moeten vernieuwen. Stap 2 is het herformuleren van de vraag over de paradox. Bijvoorbeeld: Hoe kunnen we met minder middelen onderwijs aanbieden dat waarde biedt voor studenten en de samenleving? Er zijn vast betere vragen te bedenken, maar het gaat om de denkoefening. En vanuit die vraag kunnen we op zoek naar zogeheten both/and-oplossingen waarbij je oog hebt voor beide kanten van de paradox. Daarbij kun je denken aan het compleet anders organiseren en aanbieden van hoger onderwijs (iets dat we zeker ook moeten doen), maar vaker moet je dan denken aan koorddansen. Koorddansers focussen op één punt in de verte, en met kleine aanpassingen van hun lichaam behouden ze hun balans om uiteindelijk aan de overkant te komen. Ze zijn dus continue aan het balanceren.
Ik zou graag twee termen willen introduceren die naar mijn idee al kunnen helpen bij dit koorddansen: Innolaveren en Innoleren. Innolaveren is het gebalanceerd innoveren en vernieuwen in het onderwijs, waarbij we de onderwijsvisie en toekomstvisie van onze universiteit, faculteiten, en opleidingen als stip op de horizon zetten. Waar willen we over 5 jaar staan? Met gerichte vernieuwingen kunnen we een pad uitstippelen om daar te komen, binnen de bandbreedten van de nieuwe financiële situatie. Innoleren speelt hierbij een cruciale rol. Er gebeuren al zoveel mooie dingen op onze campus wat betreft onderwijsvernieuwing. Van kleine tot grote vernieuwingen, door docenten, onderwijscoördinatoren en onderwijsprofessionals, overal zien we elke keer weer ideeën tot wasdom komen die echte waarde hebben voor studenten en de samenleving. En die moeten we delen met elkaar zodat we van elkaar kunnen leren. Innoleren is als de stok van de koorddanser, zonder stok komt de koorddanser niet aan de overkant. Belangrijk is dat we elkaar die stok aanreiken. Dat we elkaar laten weten wanneer we met een mooie onderwijsvernieuwing bezig zijn. Dus net als bij dat nieuwe artikel, die nieuwe beurs, of nieuwe baan, deel de nieuwe ideeën op het gebied van onderwijs. Met collega’s binnen en buiten de faculteit, inspireer en laat je inspireren door anderen. Uiteindelijk zijn we allemaal koorddansers die een grote stok nodig hebben om aan de overkant te komen.