In 1975 doe ik weer mee. Inmiddels is het een gewogen loting, waardoor ik ietsje meer kans maak. Dit keer word ik ingeloot gelukkig. Maar ik weet niet of als ik nu zou gaan studeren, ik door een selectieprocedure zou komen. Ik ben een zogenaamde eerste-generatiestudent en dan heb je toch iets minder kans, net als kinderen van ouders met een migratieachtergrond.
Loting werd destijds ingevoerd om een hoge instroom in te perken. Maar vanaf het begin gaf het discussie. Voorstanders vinden loten eerlijker, tegenstanders juist selectie. De weerstand tegen loten neemt toe en steeds meer opleidingen gaan selecteren bij de poort. Uiteindelijk wordt in 2017 de loting helemaal afgeschaft.
Het voelt misschien logisch om studenten toe te laten op basis van kwaliteiten en motivatie in plaats van een lotnummer. Maar het blijkt dat selectie juist kansenongelijkheid bewerkstelligt: meisjes komen vaker door de selectie, net als kinderen van hoogopgeleide ouders en kinderen van ouders die een commerciële training kunnen betalen ter voorbereiding op de selectie. En dan zijn selecties ook nog eens gepland in een periode die toch al druk en stressvol is voor scholieren door de eindexamens.
Er is afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar de effecten van decentrale selectie op de toegankelijkheid van ons onderwijs. Dit onderzoek biedt ook mogelijkheden om alternatieve toelatingsprocedures te ontwikkelen. Onderzoeker Lianne Mulder (Amsterdam UMC) laat zien dat de diversiteit onder medische studenten is afgenomen na afschaffing van de loting. Maar zij wil ook niet zonder meer terug naar een loting omdat je dan nog steeds niet de gewenste diversiteit in de studentenpopulatie krijgt. Zij onderzoekt nu contextualised admissions waarbij je naar de aspirant-student als persoon kijkt én naar de context waarin deze student zijn of haar resultaten heeft behaald.
Dit lijkt mij als eerste-generatiestudent een goed plan. En hoe zou het zijn als we studenten op wat latere leeftijd laten kiezen voor hun uiteindelijke studie? Geef ze de mogelijkheid en tijd om zich meer in de breedte te ontwikkelen en bijvoorbeeld eerst een willekeurige hbo- of universitaire bachelor te volgen. Geen extra stress meer in het eindexamenjaar! Meer tijd om als student een beter beeld te krijgen van je uiteindelijke studie en ook de beroepsmogelijkheden. En het leert ze ook om over de grenzen van de eigen discipline te kijken. Ja, dát zou voor mij het lot uit de loterij zijn!