Beperkte praktische bruikbaarheid
Hartmann heeft de afgelopen jaren verschillende inzichten vanuit de filosofie opgedaan. Volgens hem vinden veel sociale wetenschappen dat ze in een crisis verkeren. Hartmann: “Er wordt nu inderdaad zoveel geproduceerd dat je jezelf kunt afvragen of onze kennis écht vooruit gaat of dat we steeds het wiel opnieuw uitvinden. Ook hebben we te maken met veel problemen in de kwaliteit van publicaties, omdat blijkt dat veel empirisch onderzoek niet reproduceerbaar is.” Al met al denkt Hartmann dat er een enorme hoeveelheid aan empirisch, sociaal wetenschappelijk onderzoek wordt geproduceerd, maar met een zeer beperkte praktische bruikbaarheid. “Hierdoor is ook het vertrouwen in de wetenschap steeds geringer. Als in, ‘het is ook maar een mening’. Ik heb geprobeerd hier een oorzaak voor te vinden via een filosofische analyse van de sociale wetenschappen.”
De rol van overtuigingen en verlangens in menselijk handelen
Sociale wetenschappen spelen een grote maatschappelijke rol in het verklaren en beïnvloeden van menselijk gedrag. Maar de grote vraag is waarom het moeilijk is om in ons gedrag gebruik te maken van sociaalwetenschappelijke kennis. Hartmann is op dit punt kritisch. Volgens hem wordt de rol die overtuigingen en verlangens spelen grotendeels genegeerd. Hij analyseert de kloof tussen sociaalwetenschappelijke theorie en alledaagse praktijk door verschillende verklaringen van gedrag te vergelijken. Hartmann: “In onze alledaagse verklaringen van ons gedrag verwijzen we graag naar gedachten, wensen, doelen en verlangens, die ons gedrag menselijk en persoonlijk maken. Ik betoog in mijn proefschrift dat deze in de sociale wetenschappen een ondergeschikte rol spelen. Om de kloof te dichten moeten we radicaal anders nadenken over menselijk gedrag en onze verklaring daarvan.”
Interesse in uitleg van gedrag
Zijn promotieonderzoek in Filosofie heeft Hartmann veel gebracht. “Ik denk dat we ons moeten realiseren dat wij als mens ten diepste geïnteresseerd zijn in het uitleggen van gedrag aan elkaar. Hetgeen betekent dat we hier ook aandacht aan moeten geven in al onze multidisciplinariteit. Een focus hierop leidt tot betere communicatie tussen verschillende vakgebieden.”
Interesse om zijn promotie bij te wonen? Wees welkom op dinsdag 21 november om 16.30 uur in de Aula van de Radboud Universiteit, Comeniuslaan 2 in Nijmegen. De verdediging kan ook worden gevolgd via een livestream: www.ru.nl/aula/livestream.
Over Frank Hartmann
Frank Hartmann (Rotterdam, 1966) is sinds 2020 Hoogleraar Accounting aan de Radboud Universiteit. Hij promoveerde in 1997 aan de Universiteit Maastricht op het gebied van accounting. Vanaf 1998 was hij als hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en later de Erasmus Universiteit. Frank is (co)auteur van diverse wetenschappelijke artikelen en tekstboeken op het gebied van accounting en control, waarin hij aandacht besteedt aan de sturing en beïnvloeding van menselijk gedrag. Frank ziet het academisch vakgebied accounting niet zozeer als de ‘wetenschap van boekhouding’, maar als de wetenschap van gedragsverantwoording. In zijn tweede proefschrift, dat hij op 21 november aan de Radboud Universiteit zal verdedigen, geeft hij een filosofische analyse van de betekenis van gedragsverantwoording en van de beperkingen van de sociale wetenschappen in het verklaren van menselijk gedrag. Frank is getrouwd (25 jaar) en heeft drie kinderen.