Volledig nieuw is het niet. In Nederland worden al enkele jaren door hoger onderwijsinstellingen op het online platform Edusources zelfontwikkelde leermaterialen gedeeld voor hergebruik. ‘De OpenUp-regeling heeft nu landelijk tot doel om deze samenwerking een boost te geven’, legt Monique Schoutsen uit. Binnen het Radboud-onderwijs is zij samen met Nicolai van der Woert projectleider OpenUp; Nicolai namens de Medische Faculteit en Monique namens de rest van de Radboud Universiteit. Om aan de OpenUp-regeling deel te nemen, dienden zij eerder dit jaar gezamenlijk bij het landelijk innovatiefonds Npuls een subsidieaanvraag in. Monique: ‘ Met deze toegekende subsidie krijgen we meer financiële ruimte om ons project het komende anderhalf jaar uit te breiden, zodat we binnen ons onderwijs het delen en hergebruiken van leermaterialen op Edusources verder kunnen stimuleren.’
Gevarieerder en efficiënter
Bij dat delen en hergebruiken gaat het om zogeheten ‘Open Leermaterialen’: gratis digitale leermiddelen die vrij toegankelijk zijn voor iedereen of op voorwaarden van een open licentie, zoals de verplichting tot bronvermelding. Voorbeelden van Open Leermaterialen zijn: zelfontwikkelde PowerPointpresentaties, e-learnings, podcasts, kennisclips en visuele weergaven, zoals een anatomische afbeelding voor het medisch onderwijs. Nicolai: ‘Leermaterialen worden over het algemeen gemaakt met gemeenschapsgeld. Als iedere docent dat voor hetzelfde vak op elke onderwijsinstelling zelf moet doen, dan lopen de kosten hoog op. Het loont dus om onderling met onderwijsinstellingen leermaterialen te delen. Er bestaan namelijk al zoveel materialen, we hoeven zelf niet alles opnieuw uit te vinden. Met elkaar kunnen we veel sneller en goedkoper tot goed onderwijsmateriaal komen. Ook maken we het onderwijs zo beter, gevarieerder en efficiënter. Want de aanpak van een andere docent kan bijvoorbeeld helpen om jouw lesstof nog beter aan te sluiten op de leerstijl van bepaalde studenten.’
Monique vult aan: ‘ Geeft een student bijvoorbeeld aan dat die bepaalde lesstof niet snapt, dan zorgt het leermateriaal van een andere docent er mogelijk voor dat de betreffende student het ineens wél begrijpt. En andersom kunnen jouw ontwikkelde leermaterialen voor docenten en studenten van andere onderwijsinstellingen een uitkomst bieden: dat is dan een blijk van waardering en meteen ook goed voor je naamsbekendheid. Natuurlijk is het wel belangrijk dat alle gedeelde leermaterialen aan kwaliteitseisen voldoen. Samenwerken met andere onderwijsinstellingen is daarvoor noodzakelijk. Zo kan bijvoorbeeld een landelijke community met docenten van hetzelfde vak de leermaterialen goedkeuren en er een kwaliteitsstempel aan geven.’
Impact voor Radboud Universiteit
De OpenUp-regeling moet die samenwerking landelijk verder verstevigen. Daarvoor zijn bij deze regeling 24 onderwijsinstellingen aangesloten, waar de Radboud Universiteit er dus één van is. Nicolai: ‘Net als de andere instellingen hebben we van innovatiefonds Npuls subsidie gekregen om een eigen plan te maken waarmee we het leren en werken met Open Leermaterialen verder kunnen brengen. Naast die subsidie zorgt Npuls voor ondersteuning hierbij, door onder andere de samenwerking en kruisbestuiving tussen de aangesloten onderwijsinstellingen te faciliteren. Dat is belangrijk, want als onderwijsinstellingen kunnen we leren van elkaar. Doel is dat alle aangesloten onderwijsinstellingen over anderhalf jaar het Edusources-platform met meer Nederlands- en Engelstalige Open Leermaterialen gevuld hebben, waardoor hergebruik nog aantrekkelijker wordt.’
Binnen het Radboud-onderwijs gaan Monique en Nicolai zich daar met het project OpenUp voor inzetten. Monique: ‘Dat doen we onder andere door met gerichte communicatie meer onderwijscollega’s bekend met het Edusources-platform te maken en uit te leggen hoe zij daar gedeelde leermaterialen kunnen vinden. Iedere docent, maar ook iedere student, heeft daar standaard toegang toe. Daarnaast willen we Edusources koppelen aan Brightspace, onze digitale leeromgeving. Dit zodat een docent straks daarin bij het aanmaken van een cursus direct kan zien of er al Open Leermateriaal over hetzelfde onderwerp beschikbaar is en dat leermateriaal meteen in de cursus kan opnemen. Verder gaan we docenten opleiden om op Edusources zelf Open Leermaterialen in te voeren.’ Nicolai voegt toe: ‘Daarnaast heeft Npuls ons gevraagd om beleid voor Open Leermaterialen te ontwikkelen, onder andere op het gebied van onderwijsondersteuning en professionalisering van docenten. Dat beleid moet ertoe bijdragen dat er straks binnen ons onderwijs meer van Open Leermaterialen gebruik wordt gemaakt.’
Uit een impactscan blijkt dat de Radboud Universiteit momenteel al op grote lijnen voor het gebruik van Open Leermaterialen is ingericht. Monique: ‘Zo hebben we onder andere voor het openbaar en toegankelijk maken van onderzoek al Open Science-beleid, onze digitale infrastructuur is een eind op orde en in vergelijking met andere universiteiten hebben we in Edusources de meeste Open Leermaterialen gedeeld. Daarnaast zijn we eerder dit jaar met een pilot voor Open Tekstboeken gestart, die ook tot de Open Leermaterialen behoren. Toch hebben we nog een weg te gaan, want binnen onze eigen universiteit worden er bijvoorbeeld tussen de faculteiten nog weinig leermaterialen uitgewisseld.’ Nicolai vervolgt: ‘Dat is zonde: eigenlijk weten we op dat gebied niet eens van elkaar hoe rijk we zijn. Het is aan ons om docenten over het delen en hergebruiken van Open Leermaterialen enthousiast te maken en de meerwaarde ervan te laten inzien. Hopelijk kunnen we, in samenwerking met de andere aangesloten onderwijsinstellingen, de denkbeeldige sneeuwbal aan het rollen brengen.’
Meer weten
Ben je benieuwd welke leermaterialen er al beschikbaar zijn? Bekijk dan het online platform Edusources.