Citizen science kan op verschillende manieren worden ingezet. De European Citizen Science Association heeft tien principes (pdf) uitgewerkt die ten grondslag liggen aan goede citizen science. Als je aan deze principes kunt voldoen, is citizen science een logische keuze voor jouw onderzoek.
Het opzetten van citizen science-activiteiten vraagt om extra aandacht, omdat je samenwerkt met – soms grote groepen – niet-wetenschappers. Door je hier op tijd in te verdiepen tijdens de voorbereiding, kun je optimaal profiteren van de meerwaarde die burgerwetenschappers bieden.
Werven, platforms en communities
Bij het starten van een citizen science-activiteit heb je deelnemers nodig en een manier om informatie met hen uit te wisselen. Dit kun je zelf doen – bijvoorbeeld per mail - of je kunt gebruikmaken van bestaande mogelijkheden, zoals platforms en communities.
- Zooniverse is een groot platform waar je door vrijwilligers beelden kunt laten analyseren. Veel vakgebieden zijn vertegenwoordigd.
- iNaturalist is een internationaal platform voor natuurobservaties.
- HackAIR is een Europees data- en technologieplatform voor burgermetingen van luchtkwaliteit.
- VeleHanden is een Nederlands crowdsourcing platform voor het annoteren of transcriberen van historisch bronnenmateriaal.
- Het Volk is een Nederlands crowdsourcing platform, speciaal geschikt voor kleinere projecten en het annoteren of transcriberen van historisch bronnenmateriaal en visueel materiaal.
- Just One Giant Lab is een internationaal, online non-profit platform voor open en collaboratief onderzoek.
Leent je onderzoek zich voor de werving van deelnemers op een locatie buiten de universiteit? Zoek dan samenwerking met een (openbare) plek waar je beoogde participanten kunt verwachten of ontvangen. De Radboud Universiteit beschikt bijvoorbeeld over een locatie in het centrum van Nijmegen: de Latijnse School. Deze plek is bij uitstek geschikt als representatieve ruimte voor je onderzoek op locatie. Je bent hier zelf verantwoordelijk voor de inrichting en uitvoering van je onderzoek.
- Citizen Science Nederland is de Nederlandse community voor citizen science. Je kunt hier ook terecht voor gidsen en trainingen.
- EU Citizen Science is een Europees platform met een grote hoeveelheid aan informatie en trainingen over citizen science.
Datamanagement
Goed (onderzoeks)datamanagement is altijd belangrijk bij wetenschappelijk onderzoek. Bij het werken met burgerwetenschappers heb je te maken met personen van buiten de universiteit die data verzamelen en opslaan. Dat vereist een systeem waar burgerwetenschappers veilig en makkelijk mee kunnen werken. Daarnaast is het belangrijk dat de data na afloop van het onderzoek waar mogelijk openbaar worden gedeeld, en op zijn minst toegankelijk en bruikbaar blijven voor de deelnemers. Bereid je op tijd voor op hoe je dit gaat aanpakken door een datamanagementplan te maken.
Lees hier alles over het maken van een datamanagementplan
Privacy en eigendom
Door burgerwetenschappers te betrekken in je onderzoek, heb je altijd te maken met privacyoverwegingen. Ook als je onderzoeksdata geen persoonsgegevens bevatten, verwerk je misschien wel persoonsgegevens van je burgerwetenschappers. Deelnemers hebben daarmee bijvoorbeeld recht op inzage en recht op verwijdering. Je hebt de plicht om deelnemers hierover goed te informeren. Ook kan het zo zijn dat de deelnemende burgerwetenschappers met persoonsgegevens moeten werken en hier training voor nodig hebben.
Let er ook op dat deelnemers eigenaar kunnen zijn van de door hen gegenereerde ideeën, kennis en/of data. Worden er bijvoorbeeld aantekeningen met de hand gemaakt of foto's genomen? Dan geldt het eigendomsrecht. Werken burgers mee aan het onderzoeksontwerp? Dan is dit ook intellectueel eigendom. Houd hier rekening mee door goede afspraken te maken: bij het archiveren en publiceren van de data én bij het publiceren van het wetenschappelijk werk. Neem deelnemers bijvoorbeeld op als coauteur in de publicatie.
Lees hier alles over persoonsgegevens in onderzoek
Financiering
Inzetten van burgers kan een besparing opleveren, maar er komen vaak ook extra kosten bij kijken. Er zijn subsidies die speciaal voor citizen science projecten bestemd zijn. Bij het aanvragen van algemene financiering kun je een streepje voor hebben als je dat voor een citizen science project doet. Heb je hulp nodig bij een financieringsaanvraag? Dan kun je terecht bij Grant Support.
Communicatie
Maak voorafgaand aan de start van het onderzoek een communicatieplan. Bedenk wanneer, hoe en waar je over het onderzoek gaat communiceren met de deelnemers. Tijdens het onderzoek is de kans dat ze aangehaakt blijven groter als je ze regelmatig op een aansprekende manier op de hoogte houdt. Na afloop van het onderzoek, erken je het werk van de burgerwetenschappers door ze op de hoogte te houden van de uitkomsten en het vervolg. Denk ook aan erkenning van de deelnemers in publicaties en andere berichtgeving.