Dat er andere talen zijn dan het Nederlands, dat weet iedereen. Je kunt er vast zo een aantal noemen. Maar wist je dat er ongeveer 7000 talen zijn? En dat al die talen van elkaar verschillen? Sommige verschillen zijn klein, zoals bij het Nederlands en het Engels. De woorden lijken op elkaar, de grammatica is redelijk hetzelfde en zelfs de uitspraak is hetzelfde. Nederlands en Engels zijn dan ook nauwverwant aan elkaar: ze komen van dezelfde vooroudertaal. Als je naar een taal gaat kijken waar het Nederlands níet mee verwant is, dan kom je al snel heel andere dingen tegen. Totaal andere woorden, die vallen meteen op. Maar ook de grammatica kan héél anders zijn, en de taal kan zelfs op een fundamentele manier anders in elkaar zitten.
Neem om te beginnen dit voorbeeld uit het Turks:
"Oğlan topu köpeğe attı."
Deze zin heeft tenminste drie eigenschappen die in het Nederlands anders zijn. Ten eerste: oğlan betekent 'de jongen', maar er is geen lidwoord. Het Turks heeft namelijk geen tegenhanger van onze lidwoorden 'de' en 'het'. Ten tweede: als je de zin woord voor woord vertaalt staat er 'De jongen de bal naar de hond gooide'. De woordvolgorde is anders dan in het Nederlands: bij ons zou het werkwoord op de tweede plaats komen, maar in het Turks is dat anders. En ten derde: köpeğe betekent dus 'naar de hond'. Dat lidwoord, daarvan wisten we al dat het wegviel. Maar hier zit het voorzetsel dus óók in het woord: dat is de laatste e. Het is dus bovendien geen voorzetsel maar een achterzetsel!
Op deze manier kun je naar de grammatica van een taal kijken, en kun je eindeloze verschillen ontdekken. Die gaan nog wel verder dan het Turks: die taal lijkt nog wel redelijk op het Nederlands. Als je verder gaat kijken, naar bijvoorbeeld het Japans, het Quecha (in Zuid-Amerika), het Warlpiri (in Australië), het Ewe (in Ghana) het Sioux (in Noord-Amerika) of een van de vele andere talen, dan zul je ontdekken dat er allerlei interessante dingen gebeuren. Het spannendst is wanneer een taal iets op een heel radicale manier anders doet dan het Nederlands. Zo zijn er talen waarin links en rechts niet bestaan! Maar er zijn ook talen waarin het telsysteem niet tot 10 gaat, maar tot 12, of zelfs tot 27! Als je zoekt, vind je geweldige dingen in iedere taal. En dan is het juist heel leuk, dat het er wel 7000 zijn: er is altijd weer iets nieuws te ontdekken.
Interessante vragen
- Kies een taal uit, en beschrijf de familie van je taal. Welke andere leden heeft de familie, waar wordt deze gebruikt?
- Hoe gaat de taal om met woordvolgorde, met lidwoorden en voorzetsels t.o.v het Nederlands?
- Welke andere interessante eigenschappen heeft de taal? Hoe zijn die anders dan het Nederlands?
- Vind je die eigenschappen handig of juist niet?
Bronnen & Literatuur
- P.K. Austin (2009) 1000 talen van de wereld.
- Bernard Comrie (2003). De grote taalatlas.
- Nick Evans (2009). Dying words.
- Cecilia Odé (2012) "Zijn kleine talen een bedreigde soort?" online in de Taalcanon.
Deze handreiking voor een profielwerkstuk is gemaakt door de Faculteit der Letteren.