Appen, Facebooken en Instagrammen: hoe wij ons digitaal uitdrukken

Nederlandse jongeren hebben zich met hun mobieltjes, computers en tablets massaal gestort op nieuwe media. Communicatie via sociale media – zoals Facebook, Instagram, WhatsApp en Snapchat – verloopt vaak via een taalvariant die afwijkt van het officiële Nederlands. Ouderen zijn soms bezorgd over de invloed van sociale media op de schrijftaal van jongeren: kunnen ze nog wel ‘normaal’ Nederlands schrijven? Bekijk de interessante vragen en bronnen voor je profielwerkstuk.

De jeugd van tegenwoordig ziet het onconventionele taalgebruik juist als informeel en cool. Deze zogenaamde digi-taal (wat we vroeger sms-taal of chattaal noemden) zit vol met afkortingen (sws, miss, lol), fonetische spellingen (egt, kweenie, jonguh), letterherhalingen (jaaa, doeii), woorden in capslock (NIET, OMG), Engelse woorden en afkortingen (nice, idk, hey) en emoticons/emoji. Leestekens als punten en komma’s, hoofdletters aan het begin van de zin of bij namen, en onbelangrijke woorden worden juist vaak weggelaten. Digi-taal wordt bekritiseerd door veel leraren en ouderen die het Standaardnederlands, zoals in het Groene Boekje en Van Dale woordenboeken, als norm nastreven. Ook wijzen sommige taalkundigen op de mogelijke voordelen van sociale media, zoals taalcreativiteit, grotere blootstelling aan geschreven/getypte tekst, meer productie van teksten en plezier in het lezen & schrijven.

Ook worden worden emoji steeds belangrijker in sociale media. Elke nieuwe versie van WhatsApp bevat talloze nieuwe emoji. Ook Facebook heeft emoji een prominentere plek gegeven met de introductie van reactions, die liefde, lachen, verbazing, verdriet of boosheid kunnen uiten, als een aanvulling op de like-knop. Emoji kunnen extra emotie of betekenis toevoegen aan digitale berichten. Zo maakt een simpele knipoogemoji, die aangeeft dat een talige uiting niet serieus is bedoeld, een wezenlijk verschil. Toch worden emoji niet altijd op dezelfde wijze geïnterpreteerd. Op verschillende smartphoneplatforms zien ze er namelijk heel anders uit: een grijnzend gezichtje met lachende ogen is bijvoorbeeld niet hetzelfde op een iPhone als een Androidtelefoon. Onderzoek toont aan dat mensen dan een andere emotie aan dezelfde emoji koppelen. Zelfs als mensen naar exact dezelfde emojiweergave kijken, interpreteren ze die vaak anders. Persoonlijke opvattingen over emoji kunnen dus tot nog meer communicatieproblemen leiden. Ook ouderen en jongeren of mensen uit verschillende culturen (Westers vs. Oosters) begrijpen én gebruiken emoji vaak niet op dezelfde manier. Dus omdat ze vaak meer dan één betekenis hebben, kunnen emoji niet alleen miscommunicatie voorkomen maar ook veroorzaken.

Interessante vragen

  • Hoe verschilt digi-taal van het Standaardnederlands?
  • Waarom gebruiken jongeren digi-taal als omg, wtf en thnx?
  • Hoe terecht de zorgen van volwassenen over digi-taal?
  • Waar komen die zorgen vandaan?
  • Hoe ziet digi-taal eruit in andere talen?
  • Welke betekenis geven we aan verschillende emoji?
  • Vinden we specifieke emoji positief of negatief?
  • Hoe sterk vinden we de emotie die we aan die emoji koppen?
  • Hoe verschillen emoji-interpretaties per smartphoneplatform (iPhone, Android, etc.)?
  • Hoe hangt de interpretatie van emoji af van de groep waartoe je behoort? Verschilt die bijv. voor ouderen en jongeren of mensen van verschillende culturen?
  • Welke emoji vinden we in onze cultuur nutteloos en welke ontbreken er juist?

Deze handreiking voor een profielwerkstuk is gemaakt door de Faculteit der Letteren.