Wat weet jij eigenlijk van de inquisitie? Misschien komen er wel beelden bij je op van donkere kerkers met gruwelijke martelwerktuigen. Of beelden van fanatische monniken die iedereen die voor zichzelf durft te denken vervolgen. Of misschien denk je juist aan de heksenvervolgingen en zie je hysterische menigten die toejuichen hoe onschuldige vrouwen op de brandstapels de dood vinden.
Maar kloppen deze beelden wel? Hoe zag de historische inquisitie er eigenlijk uit en hoe ging zij te werk? Wist je bijvoorbeeld dat er niet één inquisitie was, maar dat er verschillende inquisities zijn geweest in verschillende landen en in verschillende tijdsperioden? En wat is eigenlijk het verschil tussen ‘inquisitie’ als juridische procedure en de institutie Inquisitie?
Waar komen die beelden die wij hebben van de inquisitie eigenlijk vandaan? Het eerste puzzelstukje om deze vraag te beantwoorden vinden wij in de zogenaamde Zwarte Legende. Door de eeuwen heen is het (vervormde) beeld van de inquisitie gebruikt als politiek middel in de strijd tussen Protestanten en Katholieken. De oorsprong van deze propaganda ligt in de godsdienstoorlogen van de zestiende eeuw, maar de Zwarte Legende beïnvloedt nog steeds ons beeld van de inquisitie.
Het tweede puzzelstukje vinden we in de film. De inquisitie is namelijk niet alleen gebruikt in de propaganda van de Zwarte Legende, maar vormt nog steeds een dankbaar onderwerp voor filmregisseurs, auteurs en andere kunstenaars. Veel van de beelden die wij hebben over de inquisitie komen dan ook uit de film. Maar niet iedere film over de inquisitie is historisch correct. Soms is dat ook niet het doel van een regisseur, maar gebruikt hij of zij het onderwerp van de inquisitie juist om iets te zeggen over de sociale en politieke context in zijn of haar eigen tijd.
Het is dus lastig, maar ook noodzakelijk, om met een kritische blik naar de verbeelding van de inquisitie in film te kijken. Dit is wat het project Imagining the Inquisition probeert te doen. De projectwebsite bespreekt verschillende ‘inquisitie films’, zoals The Name of the Rose, The Crucible en de Monty Python sketch over de Spaanse Inquisitie. Naast deze filmanalyses, geschreven door theologie-studenten, vind je op de website ook drie artikelen waarin de historische inquisitie onder de loep wordt genomen.
Interessante vragen
Om de mythische beeldvorming rondom inquisitie en de boodschap van de regisseur te ontrafelen van de historisch feiten, kun je bij het analyseren van een ‘inquisitie film’ een aantal kritische vragen stellen:
- Op welke manier wordt de inquisitie in beeld gebracht?
- Wat is de sociale, politieke en culturele context waarin de regisseur of auteur zich bevindt?
- Welke boodschap wil de film overbrengen?
- Klopt de verbeelding van de inquisitie in deze film met wat we weten van de historische feiten?
Literatuur
- Special Faculty of Theology. ‘Imagining the Inquisition’. www.ru.nl/imaginingtheinquisition
- Lea, Henry Charles. De inquisitie in de Middeleeuwen. Utrecht: Spectrum, 1986.
- Murphy, Cullen. God's Jury : The Inquisition and the Making of the Modern World. Boston: Mariner Books, 2013.
- Peters, Edward. Inquisition. Berkeley: University of California Press, 1988.
Wil je meer informatie over het project, of wil je graag je profielwerkstuk schrijven over de verbeelding van inquisitie in film, neem dan contact op met Pauline Donders (p.donders [at] ftr.ru.nl (p[dot]donders[at]ftr[dot]ru[dot]nl)).
Deze handreiking voor een profielwerkstuk is gemaakt door de Faculteit der Filosofie, Theolofie en Religiewetenschappen.