Academici in verschillende posities zijn het erover eens; onderwijs en onderzoek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en voeden elkaar wederzijds. In de praktijk ervaren zij echter spanningen in de combinatie door gebrek aan tijd, een systemische onderwaardering van onderwijs en het moeten presteren in meerdere domeinen.
Hoe academici deze spanningen ervaren en hoe zij ermee omgaan verschilt per positie. In 10 homogene focusgroepen is universitair docenten, universitair hoofddocenten en hoogleraren gevraagd hoe zij de relatie onderwijs-onderzoek zien, waar zij spanningen ervaren en welke strategieën zij hanteren om die spanningen op te lossen. Met name beginnende universitair docenten hebben moeite met het vinden van balans en omschrijven de eerste jaren waarin zij onderwijs en onderzoek combineren als een individueel proces van ‘overleven’. Meer ervaren academici hebben minder moeite met balans en hanteren strategieën als efficiënter onderwijs geven en het focussen op een van de twee: onderwijs óf onderzoek.
‘Het zijn niet slechts twee dingen’
Vooral universitair hoofddocenten ervaren dilemma’s in het moeten presteren in meerdere domeinen. ‘Het voelt alsof het 89 dingen zijn, het zijn niet slechts 2 dingen!’, zegt een van de ondervraagden. Universitair hoofddocenten moeten niet alleen onderwijs geven en onderzoek doen, maar ook verantwoording afleggen, promovendi begeleiden en veel zaken regelen.
Er komt wel meer aandacht en waardering voor onderwijs, maar de praktijk blijkt weerbarstig. Een ondervraagde illustreert: ‘Als ik geen docent van het jaar maar onderzoeker van het jaar was geweest, dan was ik nu hoogleraar’.
Hoogleraren voelen verantwoordelijkheid
Hoogleraren ervaren de spanning tussen onderwijs en onderzoek in hun werk anders. Zij merken vooral dat zij afgerekend worden op hoe hun groep presteert op onderwijs en onderzoek en voelen zich daar verantwoordelijk voor. Ze zoeken ook naar balans in hun eigen werk, maar zijn vooral ook bezig met hoe zij hun groep in balans moeten houden. Zo kijken zij naar 80/20 contracten, waarbij de nadruk ligt op onderwijs maar er toch enige ruimte is voor onderzoek.
Oplossingen zijn lastig
De verschillende strategieën brengen echter weinig verandering en roepen vaak ook nieuwe dilemma’s op. Zo zijn er grenzen aan efficiënter werken en zijn er verschillende meningen over wat dit betekent qua aandacht voor studenten. Oplossingen worden nu vooral gezocht op groepsniveau, waarbij men bijvoorbeeld kijkt hoe het onderwijsprogramma zo ingericht kan worden dat er tijd is voor beide taken. Onderzoeker Kasja Weenink: ‘Alle ondervraagden vinden zowel onderwijs als onderzoek belangrijk. Die combinatie is niet het probleem, maar de samenhang met alle kwesties eromheen maakt het lastig.'