De dood van George Floyd in 2020 blies de Black Lives Matter (BLM)-beweging nieuw leven in. Deze grote sociale beweging wil structureel racisme en ongelijkheid in de Verenigde Staten aankaarten en verminderen. De maatschappelijke (media-)aandacht voor de BLM-protesten had grote invloed op hoe witte Amerikanen dachten over hun zwarte landgenoten, ontdekte promovendus Max Primbs.
Primbs onderzoekt tijdens zijn promotietraject de invloed van onze sociale en culturele omgeving op onze vooroordelen. ‘Iedereen heeft associaties bij bepaalde groepen mensen,’ legt hij uit. ‘Zo worden zwarte mensen vaker geassocieerd met negatieve zaken, zoals misdaad of geweld. Dit soort vooroordelen wordt sterk bepaald door hoe er in de omgeving over die groepen wordt gesproken: in je sociale kring, maar ook door politici of in berichtgeving op nieuwskanalen of sociale media. Die ideeën reflecteren dus niet per se de realiteit of de mening van iemand, maar zijn associaties die mensen in deze context aanleren.’
Die vooroordelen kunnen vergaande gevolgen hebben. Zo worden zwarte Amerikanen vaker neergeschoten door de politie in regio’s waar witte mensen slechter over hen denken. Primbs wilde weten of hier iets aan te doen is: kunnen omgevingsfactoren – zoals demonstraties – mensen op andere gedachten brengen, waardoor ze minder bevooroordeeld zijn? De BLM-protesten waren een uitgelezen kans om dit te onderzoeken. ‘De protesten ontstonden van de ene op de andere dag en waren meteen massaal,’ aldus Primbs. ‘Dat zag ik duidelijk terug in de cijfers: witte Amerikanen dachten na de dood van George Floyd opeens veel minder negatief over zwarte Amerikanen.’
Negatieve associaties
De onderzoeker gebruikte data van Project Implicit, uit Google Trends en verschillende enquêtes en tests om te meten hoe bevooroordeeld witte Amerikanen waren. Mensen worden niet direct gevraagd naar hun gedachten over minderheden, omdat dat een vertekend beeld zou opleveren, met sociaal wenselijke antwoorden. In de belangrijkste test, de Impliciete Associatie Test, moeten mensen bepaalde woorden aanduiden als ‘goed’ of ‘slecht’, door op een knop te drukken en gebruiken ze dezelfde knoppen om foto’s van gezichten aan te duiden als ‘zwart’ of ‘wit’. Proefpersonen lijken ‘goed’ eerder te associëren met witte- dan met zwarte personen.
De negatievere associatie met zwarte mensen werd minder tijdens de BLM-protesten, meteen na het begin van de demonstraties. Maar Primbs zag ook dat de aandacht voor BLM enkele weken na de dood van George Floyd weer wat afnam. Dat was bijvoorbeeld te zien in Google Trends: er werd steeds minder gezocht op termen als Black Lives Matter en George Floyd. Rond diezelfde tijd nam de bias weer wat toe: witte Amerikanen die de test deden hadden eind 2020 weer meer negatieve associaties bij zwarte mensen, bijna tot het niveau van voor de BLM-protesten.
Beleidsverandering
Dat de BLM-protesten op langere termijn toch weinig effect hadden, heeft volgens de onderzoeker te maken met politiek. ‘Als je wil dat mensen minder bevooroordeeld zijn, moet je het beleid aanpassen. Alleen daarmee kun je cultuurverandering teweegbrengen. Dat zie je bijvoorbeeld in de houding tegenover homoseksuelen. Een onderzoek van Eugene Ofosu laat zien dat de beslissing van de Supreme Court om het homohuwelijk te legaliseren ervoor zorgde dat bias richting homo’s en lesbiënnes snel afnam.’
De rol van Donald Trump is niet te onderschatten, volgens Primbs. ‘Hij heeft haatdragende retoriek in de Verenigde Staten genormaliseerd.’ Politici hebben volgens de wetenschapper een belangrijke voorbeeldfunctie en kunnen bovendien beleid invoeren om gelijkheid te bevorderen. Primbs: ‘Het is altijd goed als je mensen kunt mobiliseren in protestacties. Daarmee vergroot je het bewustzijn rondom een onderwerp, zoals racisme. Maar om structurele verandering teweeg te brengen heb je nieuw beleid nodig. Anders ben je snel terug bij af zodra de aandacht voor het onderwerp weer verslapt.’