In het Global Tipping Points Report staat dat de mensheid momenteel op een rampzalig traject zit. De snelheid waarmee fossiele brandstoffen worden uitgefaseerd en de groei van koolstofvrije oplossingen bepalen op dit moment de toekomst van miljarden mensen.
Het rapport stelt dat het huidige wereldwijde beleid ontoereikend is voor de omvang van de ecologische uitdaging. In het rapport worden ‘tipping points’, kantelpunten, besproken: een kleine verandering die een vaak snelle en onomkeerbare transformatie veroorzaakt. De gevolgen hiervan kunnen positief of negatief zijn.
Op basis van een beoordeling van 26 negatieve kantelpunten van het klimaatsysteem concludeert het rapport dat "business as usual" niet langer mogelijk is. Er worden zes belangrijke aanbevelingen gedaan om snel van koers te veranderen.
Instorting ijskappen
Nu de opwarming van de aarde op weg is naar de 1,5°C zullen waarschijnlijk ten minste vijf negatieve kantelpunten van het klimaatsysteem plaats gaan vinden, waaronder de instorting van grote ijskappen en de wijdverbreide sterfte van koraalriffen in warm water. De gevolgen voor samenlevingen hiervan zullen immens zijn.
Wereldwijde noodmaatregelen – versneld door leiders die nu op de COP28 bijeenkomen – met positieve kantelpunten, kunnen ingezet worden om ons naar een duurzame toekomst te leiden.
Positief kantelpunt
Dr. Steve Smith, van de Universiteit van Exeter, stelt: ‘Net als bij de negatieve kantelpunten kunnen positieve kantelpunten elkaar versterken en versnellen. Als we bijvoorbeeld het kantelpunt bereiken dat elektrische voertuigen de dominante vorm van wegvervoer worden, dan wordt de batterijtechnologie steeds beter en goedkoper. Dit kan weer een ander positief kantelpunt in het gebruik van batterijen voor de opslag van hernieuwbare energie teweegbrengen.’
Ecoloog van de Radboud Universiteit Sarian Kosten richtte zich met name op de methaanuitstoot van oppervlaktewateren. 'Ik heb gekeken naar welke milieuvariabelen kantelpunten kunnen veroorzaken in oppervlaktewateren en hoe dit vervolgens doorwerkt op het klimaat. Een bekend voorbeeld is dat bij een bepaalde hoeveelheid aan meststoffen, zoals fosfaat, in meren er een groene algensoep ontstaat waardoor ondergedoken waterplanten geen licht meer krijgen en verdwijnen. Dit is niet alleen ongunstig voor de waterkwaliteit en de biodiversiteit, maar vergroot ook de uitstoot van methaan uit het meer.'
Sibel Eker, onderzoeker bij de Radboud Universiteit, droeg ook bij aan het rapport en ziet zowel een rol voor overheidsinstellingen als voor individuen: ‘Het grote voordeel van positieve kantelpunten is dat ze over systemen heen werken: een interventie in een energiesysteem kan positieve impact hebben op transport, landbouw en zelfs sociale normen en waarden. Het een kan het ander in gang zetten.’
Het rapport bevat zes belangrijke aanbevelingen:
- De fossiele brandstoffen en de emissies van landgebruik nu al geleidelijk afschaffen, zodat ze ruim voor 2050 zijn gestopt.
- Groter aanpassingsvermogen en niet meer aansturen op verlies en schade, waarbij de ongelijkheid tussen en binnen naties wordt erkend.
- Kantelpunten opnemen in de Global Stocktake (de wereldwijde klimaatinventarisatie) en de nationaal vastgestelde bijdragen (NDC, de inspanningen van elk land om klimaatverandering aan te pakken)
- Beleidsinspanningen coördineren om positieve kantelpunten te bewerkstelligen.
- Het organiseren van een urgente wereldwijde top over kantelpunten.
- Het verdiepen van de kennis over kantelpunten. Het onderzoeksteam ondersteunt oproepen voor een speciaal IPCC-rapport over kantelpunten.
Delen van het Global Tipping Points-rapport zullen worden gepubliceerd in een speciale uitgave van het tijdschrift Earth System Dynamics.
Het volledige rapport is te lezen op: https://global-tipping-points.org/