Sara Arts portretfoto
Sara Arts portretfoto

De juiste beslissing nemen? Dat is complexer dan je denkt

Stel, je doet mee aan een experiment en je krijgt de keuze tussen gegarandeerd vijf euro winnen of vijftig procent kans maken op tien euro of niks. Kies je voor zekerheid of neem je een risico? En kies je hetzelfde als die tien euro negen euro worden? Sara Arts, promovendus in de financiële economie, onderzoekt hoe individuen financiële beslissingen maken in complexe situaties en welke processen daarin een rol spelen.

Arts: “In ons experiment kunnen deelnemers geld verdienen. We leggen ze een reeks opties voor en wisselen steeds met kansen en bedragen. Kiest iemand voor een vast winbedrag van vijf euro of voor de loterij? En doet degene hetzelfde als het winbedrag of de kans daarop verandert? Door mensen in verschillende situaties beslissingen te laten maken, krijg je zicht op de patronen die erachter liggen.”

Het experiment van Arts laat zien dat individuen inconsistent kiezen als ze onzeker zijn over de keuzes die voorliggen. Arts: “Als we onzeker zijn over welke optie het beste is, dan gaan we schuiven en bijvoorbeeld met onze keuzes in het midden zitten”. Ook het onvoldoende begrijpen van de spelregels van het experiment zelf is bepalend voor hoe deelnemers kiezen. Arts: “Als we de beslissingssituatie onvoldoende begrijpen, kan het zijn dat we de consequenties van onze keuzes niet begrijpen. En zien we weleens dat er een soort onderhandelingsmentaliteit naar boven komt. We bedenken strategieën om risico’s te spreiden of ergens winst uit te halen. Terwijl dat in het experiment zelf helemaal niet aan de orde is.”

Sara Arts portretfoto

Mensen gedragen zich niet naar hun echte voorkeuren

Volgens Arts laat het onderzoek zien dat beslissingen die feitelijk heel simpel zijn door allerlei factoren toch heel complex kunnen worden. En dat mensen zich uiteindelijk niet gedragen naar hun echte voorkeuren. Arts: “Iemand kan pas een optimale keuze maken als deze én de opties goed begrijpt én zeker is over diens voorkeur, dat laat ons onderzoek duidelijk zien.”

Met de bevindingen uit het experiment hoopt Arts inzicht te bieden in de keuzes die mensen in het echte leven maken. Arts: “We maken de hele dag door beslissingen en vaak ook complexe. Welke keuzes maken we over onze leningen en pensioenen? Maar ook: met wie we gaan trouwen, waar we gaan wonen? Begrijpen hoe mensen beslissingen maken is waardevol voor ontelbaar veel beleidsstukken.”

Complexe keuzes en financieel bezit

In een ander project onderzoekt Arts welke consequenties financiële keuzes in complexe situaties hebben op onder andere het inkomen en vermogen van mensen. Hiervoor krijgt ze toegang tot gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Arts: “We weten al dat er een verband ligt tussen demografische gegevens en de mate waarin mensen complexiteit ervaren in hun keuzes, alleen wordt hier vaak indirecte data voor gebruikt. Nu kan ik dat met echte data onderzoeken.”

Voor haar promotieonderzoek ontving Arts een Christine Mohrmann Stipendium, een prijs ter waarde van 5000 euro waarmee veelbelovende promovendi verdieping aan hun onderzoek kunnen geven. Met het stipendium kan Arts haar reis naar Engeland uitbreiden, iets dat ze al langer in de planning had staan. Op de Birmingham University zal ze haar onderzoeksresultaten presenteren en bespreken en ophalen wat de reacties zijn.

Foto: Duncan de Fey

Tekst: Annette Zonnenberg

Contactinformatie