ERC Advanced Grants worden jaarlijks toegekend aan uitzonderlijk, innovatief en baanbrekend onderzoek. De ontvangers kunnen deze subsidie gebruiken om hun onderzoek gedurende vijf jaar met een team uit te voeren. De ERC Advanced Grant bedraagt 2,5 miljoen euro. Dit jaar waren er 38.5% meer aanvragers dan vorig jaar. In heel Europa en over alle vakgebieden heen is in deze ronde is aan 281 onderzoekers financiering toegekend, voor een totaalbedrag van 721 miljoen euro.
Aan de Radboud Universiteit is één subsidie toegekend voor HEART2ADAPT, een project onder leiding van Karin Roelofs, hoogleraar Experimentele Psychopathologie aan het Behavioural Science Institute en het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour. Roelofs ontving al tweemaal eerder een ERC grant; in 2012 de ERC Starting Grant, en in 2017 de ERC Consolidator Grant.
Beslissingen nemen wanneer je wordt bedreigd
Waarom blijven sommige mensen kalm en maken ze flexibele keuzes wanneer ze worden geconfronteerd met gevaar, terwijl anderen alleen maar kunnen bevriezen of vluchten? Het antwoord ligt misschien niet alleen in de hersenen, maar ook in het lichaam, met name in ons sympathische en parasympathische zenuwstelsel.
Wetenschappers bestuderen al lang hoe we beslissingen nemen wanneer we worden bedreigd. Maar bij het meeste onderzoek is een belangrijke factor over het hoofd gezien: het evenwicht tussen twee belangrijke systemen in ons lichaam die stress reguleren – ons sympathische systeem, waarin de stof noradrenaline snelle ‘vecht-of-vlucht’-reacties mogelijk maakt, en ons parasympathische systeem, waarin de stof acetylcholine ‘bevries-en-verken’-reacties mogelijk maakt. Tijdens een bedreiging werken deze systemen vaak tegelijkertijd, maar hun onderlinge evenwicht heeft een grote invloed op hoe we veranderingen in onze omgeving waarnemen. Het heeft ook invloed op hoe onze hersenen de optimale beslissingen nemen om met de bedreiging om te gaan. Het negeren van dit evenwicht kan de reden zijn waarom de huidige wetenschap moeite heeft om veranderde besluitvorming onder druk bij gezonde mensen en met name bij patiënten met angststoornissen te verklaren.
Het HEART2ADAPT-project wil daar verandering in brengen. Roelofs: 'Lange tijd dachten we dat angstige mensen zich minder goed konden aanpassen aan voortdurende veranderingen in onze omgeving. Hier testen we een radicaal andere visie, namelijk dat patiënten met angststoornissen juist over-adaptief zijn. Deze kennis is essentieel om ons begrip van angststoornissen te vergroten en de behandeling ervan te verbeteren.'
Monitoring en direct beïnvloeden van lichaams- en hersenactiviteit
Door nieuwe inzichten uit de hersenwetenschap en emotieonderzoek te combineren, ontwikkelt HEART2ADAPT een nieuw model om te verklaren hoe de stresstoestand van ons lichaam beïnvloedt hoe we situaties benaderen of vermijden. Voor het eerst zullen onderzoekers rechtstreeks meten hoe de balans tussen sympathische en parasympathische prikkeling de besluitvorming in het dagelijks leven van zowel gezonde als angstige personen beïnvloedt.
HEART2ADAPT maakt gebruik van geavanceerde instrumenten die lichaams- en hersenactiviteit in realtime monitoren, zoals hart- en houdingsregistratie en geavanceerde hersenscans. Het zal causale effecten testen door middel van farmacologische interventies die het parasympathische systeem beïnvloeden, maar ook door gebruik te maken van recente innovaties op het gebied van neuromodulatie: het team zal transcraniële ultrasone stimulatietechnieken (TUS) verder ontwikkelen om op een specifieke en niet-invasieve manier diepgelegen neurale gebieden te bereiken die voorheen niet konden worden bereikt. Het team zal tevens testen of nieuwe behandelingen die de communicatie tussen lichaam en hersenen veranderen, mensen met angststoornissen kunnen helpen om onder druk betere beslissingen te nemen.