‘Het landschap heeft hier al in de ijstijd onneembare grenzen gevormd’, legt Verhoeven uit. Niet voor niets liep de Romeinse rijksgrens door dit gebied. En zowel in de Tweede Wereldoorlog als eerder, tijdens de Tachtigjarige oorlog, werd er veel strijd geleverd rondom de rivieren. Verhoeven: ‘Die oorlogen brachten het gebied veel schade toe, maar leverden soms ook rijkdom op, bijvoorbeeld dankzij het geld dat verdiend werd aan de inkwartiering van soldaten.’
Denkend aan Holland
Het landschap was van grote invloed op hoe mensen in Gelderland leefden, terwijl zij tegelijkertijd hun omgeving voortdurend ook zelf vormgaven. Verhoeven haalt het beroemde gedicht van H. Marsman aan: 'Denkend aan Holland zie ik breede rivieren traag door oneindig laagland gaan. Dat gaat eigenlijk meer over Gelderland. Rivieren tekenden hier het landschap, zorgden voor vruchtbare grond en maakten transport mogelijk, waardoor mensen en goederen van over de hele wereld naar Gelderland kwamen. De rivieren verbonden gebieden, maar zorgden ook voor een afstand tussen de verschillende delen van Gelderland, die soms nog altijd voelbaar is.’
Vier delen
Het Verhaal van Gelderland bestaat uit vier boeken, ieder ruim voorzien van illustraties en kaarten. Deel 1, getiteld ‘Gelderland voor het Gelderland werd’ beschrijft de periode van prehistorie tot 1025. Deel 2, ‘Gelderland als zelfstandig graafschap en hertogdom’ gaat over de geschiedenis van 1025 tot 1543, deel 3, ‘Gelderland als Nederlands gewest’ over de periode 1543 tot 1795 en deel 4, ‘Gelderland in het Koninkrijk der Nederlanden’ over 1795 tot 2020.
Elk deel stond onder redactie van kenners van de betreffende periode en de Gelderse geschiedenis, waaronder Stephan Mols, Lotte Jensen en Wim van Meurs. Verschillende Radboud-onderzoekers schreven mee, zoals Johan Oosterman over het middeleeuwse hertogdom Gelre en Joost Rosendaal over de Bataafs-Franse tijd.
De onderzoekers werkten ruim drie jaar aan de boeken en kwamen regelmatig bijeen om hun bevindingen rondom thema’s als landschap, religie, economie en de relatie tussen Gelderland en de rest van de wereld met elkaar te bespreken.
Het Verhaal van Gelderland is tot stand gekomen met steun van de provincie Gelderland. Een overzicht van alle auteurs en redacteurs van het boek staat op de website van Erfgoed Gelderland. De uitgave verschijnt op 10 november bij Boom uitgevers Amsterdam. Wil je een digitale proef of recensie-exemplaar? Neem dan contact op met Stephan Debouillé van Boom Uitgevers Amsterdam via s.debouille [at] boom.nl (s[dot]debouille[at]boom[dot]nl) of 06 814 21 673.
