Zeegrassen zijn belangrijk voor de opslag van CO2, ze beschermen onze kustlijnen, zijn de kraamkamers voor verschillende vissoorten en ze bevorderen de mariene biodiversiteit. In de afgelopen eeuw is het wereldwijde oppervlak aan zeegras echter gehalveerd. Herstel van zeegrasvelden is nodig om de kustecosystemen te beschermen. In een nieuwe publicatie in Bioscience pleiten wetenschappers voor het kweken en zaaien van zeegras op grote schaal om de ecosysteemdiensten van zeegras veilig te stellen. Deze nieuwe aanpak is volgens de onderzoekers ook toepasbaar voor andere sleutelsoorten.
Natuurlijk herstel van zeegrasvelden is mogelijk, maar duurt vaak tientallen jaren. Dit komt onder andere door de omstandigheden waarin zeegras groeit; in de ondiepe kustwateren is er een grote natuurlijke dynamiek en zijn er veel stressoren zoals golfslag, losse bodem, soms zuurstofloosheid en te weinig licht. ‘In een storm spoelen kleine plantjes bijvoorbeeld zo weg. Maar staan ze in een groot zeegrasveld, dan kunnen ze samen deze barre omstandigheden aan,’ vertelt onderzoeker Marieke van Katwijk (Radboud Universiteit). Er moet voldoende kritische massa zijn, zodat de planten elkaar kunnen beschermen. En als er eens een veld verdwijnt, moeten er genoeg velden in de omgeving zijn om het te herkoloniseren.
Kweken om ecosysteemdiensten te herstellen
‘Om zeegrasvelden effectief te kunnen herstellen, moet je dat dus op grote schaal aanpakken’, vertelt van Katwijk. ‘Dit kan bijvoorbeeld door het aanplanten van donorplanten uit een ander gebied, maar dat beschadigt die bestaande zeegrasvelden. We pleiten dan ook voor het kweken en inzaaien van zeegras. Als de benodigde maricultuurtechnieken eenmaal ontwikkeld zijn, kun je relatief snel een groot gebied in één keer herstellen zonder nog langer bestaande velden te plunderen. Voorwaarde is wel dat het milieu voldoende verbeterd is.’
In hun publicatie schetsen de onderzoekers een eerste plan van aanpak voor het domesticeren en inzaaien van zeegras op grote schaal. Als onderdeel hiervan vergeleken ze alle zeegrassoorten en ontdekten dat 44% van de soorten in principe bijzonder geschikt is om te kweken.’ Deze soorten hebben een grote zaadproductie, een korte levenscyclus en zijn relatief makkelijk te oogsten.’, zegt coauteur Brigitta van Tussenbroek van de National Autonomous University of Mexico. Het ontwikkelen van kweek en uitzaaitechnieken zou dus bij deze soorten kunnen beginnen. ‘We streven naar ‘rewilding’, het type herstel waarin het einddoel is dat het ecosysteem zichzelf weer in stand kan houden’, legt van Katwijk uit. ‘Dit principe van kweken van soorten op grote schaal om zo hun ecosysteemdiensten te herstellen, is niet alleen toepasbaar op zeegras. Je zou op deze manier ook andere soorten kunnen herstellen die belangrijke ecosysteemdiensten vervullen. ‘
Bredere visie
Het op grote schaal kweken van soorten om hun ecosysteemdiensten te beschermen zou de huidige budgetten van natuurherstelprojecten ruimschoots overschrijden, terwijl succes nog niet gegarandeerd is. ‘Toch zijn nieuwe aanpakken soms nodig’, vindt van Katwijk. ‘Kijk naar Ruimte voor de Rivier, dat was in die tijd ook een stap in het ongewisse, en nu bewijst het zijn nut. In het geval van zeegras zien we, naast het herstel van de ecosystemen, mogelijkheden voor koolstofopslag, nieuwe manieren van landgebruik en innovatieve landbouw. Misschien moeten we met zijn allen breder kijken en met verschillende sectoren de handen ineen slaan.’
Publicatie:
Marieke M van Katwijk, Brigitta I van Tussenbroek, Steef V Hanssen, A Jan Hendriks, Lucien Hanssen, Rewilding the Sea with Domesticated Seagrass, BioScience, 2021;, biab092, https://doi.org/10.1093/biosci/biab092
Meer informatie? Neem contact op met:
- Marieke van Katwijk, m.vankatwijk [at] science.ru.nlclass="externLink", 0243652478
- Persvoorlichting en wetenschapscommunicatie Radboud Universiteit, media [at] ru.nl, 024 361 6000