Er wordt vaak verondersteld dat moslims in West-Europa negatievere houdingen hebben tegenover homoseksualiteit vanwege islam. In het onderzoek van Spierings en Röder wordt uitgebreid verkend of dit zo is en hoe dit samenhangt met migratie en discriminatie.
Daaruit blijkt onder andere dat West-Europese moslims die zich sterker verbonden voelen met hun religie en meer naar de moskee gaan, conservatievere houdingen hebben ten opzichte van homoseksualiteit. De impact van moskeegang is bovendien sterker onder moslimmigranten die zijn opgegroeid in Europa. ‘Dat klinkt misschien tegenstrijdig,’ zegt Spierings, ‘maar als je het omdraait is het best logisch: juist de mensen die in Europa zijn gesocialiseerd én minder naar de moskee gaan, lijken meer los te komen van de normen zoals ze gelden in het land van hun ouders.’
‘Sowieso zien we dat de houding bij moslimmigranten uit de eerste generatie juist meer bepaald wordt door hun herkomst. In landen als Irak en Somalië staat bijvoorbeeld de doodstraf op homoseksualiteit en worden mensen er ook voor gearresteerd. Juist migranten die in die landen zijn opgegroeid zijn gemiddeld genomen negatiever over homoseksualiteit dan moslims die afkomstig zijn uit landen waar het niet strafbaar is, zoals Turkije en Macedonië,’ zegt Spierings.
‘Voor moslims uit de tweede of ‘anderhalve’ generatie -, moslims die in het buitenland geboren zijn maar hier zijn opgegroeid - speelt juist vooral mee hoe de bevolking in het Europese land waar men is gaan wonen denkt over homoseksualiteit. Zo zijn tweede-generatiemigranten die wonen in Nederland gemiddeld genomen toleranter dan zij die zijn gaan wonen in Portugal.’
Tenslotte blijkt uit het onderzoek dat de impact van moskeegang sterker is bij groepen moslims die meer discriminatie ervaren. ‘Dat suggereert dat juist de groep die zich minder welkom voelt in de samenleving, eerder geneigd is een conservatievere houding aan te nemen. Het is bijna een vicieuze cirkel waarbij het discrimineren van moslims op basis van hun cultuur en religie, juist dat culture stereotype versterkt.’
Verschillen tussen Arabische en West-Europese landen
Eerder dit jaar publiceerde Spierings, samen met collega Saskia Glas (Radboud Universiteit), al een onderzoek onder 9.000 moslims in Arabische landen over de manier waarop moslims hun geloof belijden en wat zij vinden van homoseksualiteit en homoseksuelen. ‘Er zijn duidelijke verschillen in de oorzaken die we onder West-Europese moslims zien in dit onderzoek en de oorzaken die we zagen in het vorige onderzoek. Dit toont dat de rol die religie speelt contextueel is; die hangt af van de omgeving. Zo heersen er hier bijvoorbeeld andere normen wat betreft homoseksualiteit en haakt het hier vooral in op het debat rond integratie en discriminatie. Daarentegen is het in het Midden Oosten meer verwoven met het debat over imperialisme en neokolonialisme.’
Terug naar Europa, suggeren de cijfers dat sociale integratie plaatsvindt wat betreftde houding van moslims ten aanzien van homoseksualiteit, maar dat bijvoorbeeld moskeegang dit wel kan vertragen. De groep die in West-Europa opgroeit is eerder geneigd de ‘lokale’ waarden over te nemen. Spierings: ‘De resultaten van dit onderzoek onderstrepen het belang van socialisatie. Het is niet zo dat een moslim altijd een negatieve houding heeft tegenover homoseksualiteit. Iemand die in West-Europa opgroeit zal eerder geneigd zijn de standpunten van de lokale bevolking over te nemen. Onderwijs, sociale omgeving en andere factoren spelen hier een stevige rol in.’
Voor het onderzoek gebruikten de onderzoekers een vragenlijst die onder andere is ingevuld door 2.973 moslims uit 17 verschillende West-Europese landen. De deelnemers werden onder andere gevraagd naar hun afkomst, religiositeit, en houding richting homoseksualiteit en andere thema’s. DOI: 10.1177/01979183211041288
Meer weten? Neem contact op met:
- Niels Spierings, niels.spierings [at] ru.nl (niels[dot]spierings[at]ru[dot]nl)
- Persvoorlichting & Wetenschapscommunicatie Radboud Universiteit, media [at] ru.nl, +31 24 361 6000