Blazevic: “Een definitie van kunstmatige intelligentie (KI)? Dat is moeilijk, er zijn zoveel verschillende vormen van. Het varieert van de spellingscheck in Word, de spraakassistent op je telefoon tot aan robots in de gezondheidszorg. In de literatuur wordt AI gezien als een machine die een taak zo goed uitvoert dat het ook een mens had kunnen zijn. Persoonlijk vind ik dat KI soms ook dingen béter kan dan mensen, zoals patronen herkennen uit grote hoeveelheden data.”
Kunstmatige intelligentie: vriend of vijand?
Kunstmatige intelligentie (KI) is ‘hot’. Het lijkt nieuw, legt de basis voor slimme technische oplossingen en ontwikkelt zich razendsnel. Tijd voor een blik terug op de basis. Wat is KI en hoe zal het ons beïnvloeden? We vroegen het Vera Blazevic, hoofddocent Marketing en Roel Schouteten, hoofddocent Strategisch Personeelsmanagement.
Als bedrijfskundige onderzoekt Blazevic hoe organisaties innoveren op het gebied van KI. Ze bekijkt welke uitdagingen en spanningen hierbij komen kijken en welke impact dit heeft voor samenwerkingspartners en andere belanghebbenden. In haar laatste onderzoek bestudeerde ze de rol van het grote taalmodel GPT-3.5 (waar ChatGPT ook op gebaseerd is) in brainstormsessies, waarbij menselijke deelnemers interactief en alleen, en menselijke deelnemers met KI, ideeën moesten verzamelen voor verschillende soorten vragen. Uit het experiment bleek dat de groep met mensen en KI samen de meeste ideeën genereerde. De menselijk-interactieve groep beleefde het meeste plezier aan de opdrachten. Blazevic: “Ik vind ontwikkelingen zoals die van taalmodel ChatGPT zowel spannend als veelbelovend, mits we blijven nadenken en verantwoordelijkheid nemen voor de toepassing ervan. Ik gebruik soms ChatGPT voor mijn eigen LinkedIn-berichten. Het werkt heel efficiënt: omdat de basistekst er al is, hoef ik alleen maar nuance aan te brengen in de tekst en kom ik sneller tot diepgang. Tegelijkertijd zie je dat de tekst, die ChatGPT van het internet haalt, vaak overdreven en overtuigend is, zonder nuance. Als je je daar niet bewust van bent, kan dat gevaarlijk zijn, want er staat ook veel onzin op het web. Het wordt dus nog belangrijker dat we kritisch leren denken.”
Hybride intelligentie
Collega-onderzoeker en bedrijfskundige Schouteten benadrukt dat het gebruik van KI niet alleen de verantwoordelijkheid is van gebruikers zelf, maar ook van organisaties in de rol van werkgever. Volgens Schouteten moeten bedrijven de kwaliteit van arbeid en het welzijn van medewerkers voorop blijven stellen in hoe zij toekomstig werk met KI organiseren. Schouteten: “Je kunt robots van alles laten doen, maar dat betekent niet dat je ze ook zo op de werkvloer moet introduceren. Bijvoorbeeld in relatie tot het onderzoek van Blazevic: als je weet dat menselijke interactie een factor is in werktevredenheid dan kan de organisatie daar bewuste keuzes in maken. Met andere woorden: het zijn uiteindelijk de keuzes die organisaties maken rondom het ontwerp van KI-technologie die bepalen hoe mensen hun werk zullen ervaren. Blazevic: “Mijn voorspelling van KI op de arbeidsmarkt? Ik denk dat we zoiets als hybride intelligentie kunnen krijgen. Wij als mensen moeten nog steeds beslissen wat we willen, en kunnen KI daarop bevragen. Want ja, KI is goed om efficiënt ideeën en oplossingen te genereren, maar ze hebben geen moraal. Het zal altijd de mens blijven die ideeën moet afwegen en de context moet interpreteren.” Schouteten: “In de twintigste eeuw hadden we utopische gedachten over machines die het werk overnamen en mensen die alleen nog maar vrije tijd hadden. En kijk ons hier zitten. We moeten in gedachten houden dat er altijd mensen nodig zullen zijn om technologie te bedienen, en daarmee is het nodig om de menselijkheid te blijven waarborgen.”
Meer interdisciplinair onderzoek
Dat er meer onderzoek naar KI nodig is, staat voor Blazevic en Schouteten buiten kijf. Blazevic: “Ik geloof wel dat mensen met KI mensen zonder KI gaan vervangen. Werkgevers zullen dus moeten beginnen met het voorbereiden van werknemers op die stap en daar is meer onderzoek voor nodig.” Vanuit een breed consortium met zo’n vijftig robotici, ontwerpers en sociale wetenschappers willen Blazevic en Schouteten meerdere onderzoeken starten naar robots op de werkplek. “Omdat het belangrijk blijft om vanuit alle verschillende disciplines naar mogelijkheden van KI te kijken”, zeggen ze.
Tekst: Annette Zonnenberg
Foto's: Duncan de Fey
Contactinformatie
- Organisatieonderdeel
- Institute for Management research, Sectie Bedrijfskunde
- Gaat over persoon
- prof. dr. V. Blazevic (Vera) , dr. R.L.J. Schouteten (Roel)
- Thema
- Kunstmatige intelligentie, Samenleving