Elkaar uitschelden, uitsluiting of zonder toestemming intieme foto’s en video’s versturen: cyberagressie is aan de orde van de dag en kent vele vormen. Toch weten we hier nog weinig over. ‘Er is wel onderzoek gedaan, naar pestgedrag op internetfora, maar inmiddels zijn er allerlei nieuwe online communicatievormen. Onder meer mobiele berichten-apps als WhatsApp’, stelt Bleize. Het eerste doel van haar promotieonderzoek was om meer inzicht te krijgen in het gedrag van jongeren op dit soort platformen.
Geen verantwoording dragen
Over factoren die meespelen bij het conformeren aan cyberagressie is nog weinig bekend, maar over onderliggende processen wél. ‘Jongeren conformeren zich sneller aan agressief gedrag als bekenden, familie en vrienden dit gedrag ook vertonen. Daarnaast kan dit gedrag gestimuleerd worden als jongeren het gevoel hebben dat hun gedrag geen gevolgen heeft.’ Om te ontdekken in hoeverre dit ook geldt op platformen als WhatsApp voerde Bleize meerdere onderzoeken uit, waaronder een experiment waarbij ze proefpersonen vroeg één bestaande WhatsAppgroep in gedachten te nemen en daar vragen over te beantwoorden.
‘In WhatsAppgroepen zit je meestal ook met bekenden en door het privékarakter van de groepen kun je het gevoel krijgen dat je aan niemand verantwoording hoeft af te leggen’, vertelt Bleize. Toch gingen jongeren niet zozeer mee in de cyberagressie van bekenden, als wel in het gedrag van leeftijdsgenoten in het algemeen. ‘Dat zou kunnen komen doordat jongeren op die leeftijd hun status willen vergroten met agressief gedrag, maar ook doordat ze de gevolgen van hun gedrag nog niet goed kunnen overzien.’ Bleize ontdekte ook dat jongeren zich inderdaad meer conformeerden aan cyberagressie als ze daarvoor geen verantwoording hoefden af te leggen.
Slachtoffers aan het woord
Een tweede doel van Bleize was om te onderzoeken hoe cyberagressie kan verminderen. Ze bekeek in hoeverre het helpt om jongeren te informeren over sociale groepsnormen en ze bewust te maken van het feit dat een verminderd verantwoordelijkheidsgevoel bij kan dragen aan cyberagressie. ‘Hoewel deze interventie niet effectief was in het verminderen van cyberagressie, lijkt het mediawijs maken van jongeren me veelbelovend. Naast informeren kun je ze laten meevoelen met de consequenties van dit soort gedrag, bijvoorbeeld door filmpjes te tonen waarin slachtoffers aan het woord komen.’
Waar deze promotie inzicht geeft in hoe het er in WhatSappgroepen aan toe kan gaan, hoopt Bleize dat vervolgonderzoek interventiemethodes kan aanscherpen. ‘Het mooiste zou zijn als er een pasklare methode komt die op scholen kan worden ingezet.’ Daarnaast is onderzoek naar het medium van belang, benadrukt Bleize. ‘Communicatie op WhatSapp heeft een permanenter karakter dan communicatie tijdens een face-to-face gesprek. Welke invloed heeft dat en zijn er wellicht technologische aanpassingen mogelijk om cyberagressie te verminderen?’
Meer weten? Neem contact op met:
- Daniëlle Bleize, d.bleize [at] bsi.ru.nl (d[dot]bleize[at]bsi[dot]ru[dot]nl), 024 361 2297
- Persvoorlichting & Wetenschapscommunicatie, media [at] ru.nl (media[at]ru[dot]nl), 024 361 6000