Radboud Universiteit
Normaal gesproken wonen ze wetenschappelijke congressen bij. Dit was echter een regeringsconferentie en pas de tweede conferentie over water die de Verenigde Naties hebben georganiseerd sinds de invloedrijke conferentie in Mar del Plata in 1977. Sander Meijerink, hoogleraar Water Governance, en Corinne Vitale, universitair docent Planologie, woonden de VN-Waterconferentie 2023 in New York bij en delen hun indrukken over het huidige debat over waterbeheer.
Meijerink: "Mijn werk is gericht op hoe waterbeheer wordt georganiseerd in relatie tot waterveiligheid en de beschikbaarheid van zoet water, bijvoorbeeld voor drinkwatervoorziening en een ecologisch verantwoorde omgeving. Momenteel doe ik onderzoek naar de aanpassing aan periodes van droogte. Hoe kunnen we water tijdens natte periodes opvangen en opslaan en hoe kunnen we dit water gebruiken in tijden van waterschaarste en droogte?" Vitale: "Mijn onderzoek richt zich op overstromingsrisicobeheer in steden. Vanuit een institutioneel oogpunt onderzoek ik hoe ruimtelijke ordening steden kan helpen beter om te gaan met overstromingen. Ruimtelijk beleid bij overstromingsrisicobeheer wordt in de praktijk slechts mondjesmaat toegepast. De stedelijke ontwikkeling in overstromingsgevoelige gebieden gaat bijvoorbeeld gewoon door."
Vitale: "De vorige VN-Waterconferentie was bijna vijftig jaar geleden, dus de VN-Waterconferentie 2023 in New York was een belangrijke mijlpaal. De VN-Waterconferentie is een mondiaal forum voor multilaterale discussies. Het is een beleidsgeoriënteerde bijeenkomst die tienduizenden actoren en stakeholders op één plek samenbrengt. Dit biedt een uitgelezen kans om contact te leggen met belangrijke stakeholders en beleidsmakers." Meijerink: "Daarnaast heeft de vorige conferentie in 1977 een grote invloed gehad. Er zijn toen afspraken gemaakt over belangrijke kwesties, dus we vonden het echt belangrijk om bij deze editie aanwezig te zijn."
Meijerink: "Er is veel discussie over de afstemming tussen de verschillende beleidssectoren en bestuursniveaus bij de aanpak van waterschaarste, periodes van droogte en overstromingen. Het was interessant te zien dat academische debatten over inclusiviteit, rechtvaardigheid en eerlijkheid de dialoog over waterbeheer hebben beïnvloed. Er lag meer nadruk op de noodzaak om minderheden en kwetsbare bevolkingsgroepen te betrekken bij de besluitvorming over waterkwesties. Dat is een positieve ontwikkeling, aangezien de watersector van oudsher een relatief gesloten en technocratische sector is." Vitale: "Opvallend is ook dat het debat zich vooral richtte op governance. Wat ik heb geleerd, is dat water zowel een politieke, een economische als een maatschappelijke kwestie is en dat het daarom hoog op de mondiale politieke agenda moet worden gezet. We moeten verantwoordelijkheid nemen en alle actoren ondersteunen die dagelijks worden geconfronteerd met de klimaatcrisis, die beperkte of geen toegang hebben tot schoon water of die elke dag opnieuw moeten omgaan met de gevolgen van natuurrampen."
We moeten de natuurlijke eigenschappen van watersystemen beter benutten, bijvoorbeeld door de natuurlijke wateropslagcapaciteit van een riviersysteem te herstellen.
Vitale: "Overstromingsbeheer is van oudsher incidenteel in plaats van structureel. De traditionele aanpak van overstromingen is gebaseerd op de materiële infrastructuur. De verwachte toename in de frequentie en omvang van overstromingen betekent echter dat steden zich beter moeten voorbereiden op de aanpak van de gevolgen van overstromingen. Daarbij is het belangrijk dat we op de eerste plaats kijken hoe de ontwikkeling van overstromingsgebieden kan worden beperkt." Meijerink: "We moeten de natuurlijke eigenschappen van watersystemen beter benutten, bijvoorbeeld door de natuurlijke wateropslagcapaciteit van een riviersysteem te herstellen. Daarnaast moeten we het landschap zo inrichten dat we water kunnen vasthouden en opslaan. In Nederland hebben we het watersysteem bijvoorbeeld zo ontworpen dat het water zo snel mogelijk wordt afgevoerd. Maar door de klimaatverandering en de toegenomen frequentie van droogte moeten we dit systeem deels ongedaan maken."
Meijerink: "Dat durf ik nog niet te zeggen. Zeker is dat water een belangrijke rol zal spelen in toekomstige VN-discussies, alleen al omdat er nu besloten is een speciale VN-gezant voor water aan te stellen." Vitale: "De discussies waren zeer levendig, maar er moet nog ontzettend veel gebeuren. Waar het toe zal leiden? De VN-Waterconferentie heeft iedereen die wereldwijd betrokken is bij de waterproblematiek de kans gegeven om de dialoog op gang te brengen. De conferentie heeft geleid tot meer dan 700 toezeggingen van stakeholders, maar het probleem is dat dit geen bindende toezeggingen zijn. We moeten de dialoog gaande houden en actie ondernemen."
Tekst: Annette Zonnenberg
Foto's: Duncan de Fey