Menselijke waardigheid
Voor ruimhartigheid vind je in de juridische grondslagen meer dan genoeg munitie, zo wijst de hoogleraar op de uitspraak van het Hof van Justitie van de EU in september: ‘Die stelt dat het in strijd is met de menselijke waardigheid als je mensen laat verkommeren, je mag niemand onder een bestaansminimum laten zakken, je moet iedereen behoeden voor vergaande materiële deprivatie.’ Ook dichterbij huis is steun te vinden. ‘Artikel 1 van onze Grondwet houdt in dat iedereen op het grondgebied van Nederland recht heeft op gelijke behandeling.’
Voor een kabinet dat ongedocumenteerden naar hun land van herkomst wil sturen, is geen ruimte voor de Landelijke Vreemdelingen Voorziening LVV, beter bekend als de bed-bad-brood-regeling, de laatste beschutting voor kwetsbare ongedocumenteerden. Terlouw stelt tot haar genoegen vast dat de meeste grote steden met een LVV vasthouden aan deze regeling. Wat dus in lijn is met de genoemde uitspraak van het Hof van Justitie. ‘Iedereen heeft recht op een dak boven je hoofd’, zegt Terlouw.
Nabijheidsverantwoordelijkheid
Ook de voortgang van de Spreidingswet noemt Terlouw een lichtpuntje. Kleinschalige opvang in gemeenten is vooral belangrijk omdat het leidt tot wederzijdse integratie. Het brengt mensen in contact met elkaar. ‘We weten dat we ons het meest verbonden voelen met mensen die nabij zijn. Op gegeven moment worden het “onze vreemdelingen” en dus niet meer vreemd. Ze horen bij ons, zijn lid van onze sportvereniging en hun kinderen worden een vriend van je zoon.’ Dit leidt tot een gevoel van ‘nabijheidsverantwoordelijkheid’, legt Terlouw uit, wat zelfs werkt bij mensen die zich aanvankelijk met man en macht tegen de komst van vreemdelingen in hun gemeente hebben verzet.
Een ander lichtpunt noemt Terlouw het aanstaande nijpend tekort aan arbeidskrachten. ‘Je ziet in Spanje dat hierom de deuren veel verder worden opengezet, die kant gaan wij onvermijdelijk ook op. Zelfs minister Faber, anti-migratieminster bij uitstek, heeft zich positief uitgesproken over werk voor asielzoekers, omdat dit hun integratie bevordert.’
‘Ontmoet eens een vreemdeling’
Terlouw bestudeert het recht al haar hele werkzame leven en heeft verschillende functies in juridische instituties vervuld. Ze heeft altijd vertrouwen gehad in de kracht van het recht, als onverwoestbare pijler onder onze democratie. Maar zelfs bij Terlouw komt er nu een breuk in het vertrouwen. In teveel democratieën ontstaat betonrot in de pijler, zo wijst ze op onder meer Hongarije en vooral de VS. ‘Dat Trump een idioot is, is niet het ergste. Echt zorgelijk is dat zoveel mensen op hem hebben gestemd.’
Het recht is door ons gemaakt en kan ook weer worden afgebroken, stelt Terlouw vast. ‘Uiteindelijk zijn het de kiezers die bepalen welke kant het opgaat met het recht.’ Als we allemaal op racisten gaan stemmen, is volgens haar zelfs de rechtsstaat niet meer veilig.’ Haar kerstboodschap is daarom om elkaars nabijheid te zoeken. ‘Ontmoet een vreemdeling en je zult ontdekken dat we in de kern op elkaar lijken en dezelfde wensen en behoeften hebben. Voor wie nabij is, ga je verantwoordelijkheid voelen en wellicht ga je zelfs van hem of haar houden.’
Winterspecial
In de decembermaand brengt Radboud Recharge een reeks verhalen voor hoop in donkere dagen. De serie schetst met tips en inzichten nieuwe perspectieven op de soms knellende kersttradities, maakt ruimte voor hoopvol onderzoek, en laat een wetenschappelijk licht schijnen op de somber makende tijdingen in het nieuws.
Ga naar de winterspecial
