Een wandelingetje tussen de middag, in het weekend even naar het bos of zelfs de kamerplanten in leven houden. Ondanks de behoefte van veel mensen om zich verbonden te voelen met natuur, schieten dit soort activiteiten er door de alledaagse drukte maar al te vaak bij in. Aan de hand van de Earthfulness Challenge, een initiatief waarbij mensen 21 dagen lang korte oefeningen deden, onderzochten Bernadette van Heel, Riyan van den Born en Noelle Aarts hoe mensen hun verbondenheid met de natuur kunnen versterken.
Tijdens die 21 dagen voerden de deelnemers iedere dag een korte oefening uit. Van het aandachtig luisteren naar de vogeltjes en op blote voeten lopen door het gras, tot het denken aan je favoriete plek in de natuur en je inbeelden dat die plek zal vergaan. ‘De challenge begon met toegankelijke oefeningen, die meer gericht zijn op het gebruik van je zintuigen, en bouwde vervolgens op naar oefeningen waarbij je moest reflecteren op je verbondenheid met natuur,’ vertelt Riyan van den Born, universitair hoofddocent Socio-Ecologische Interacties.
Gras tussen de tegels
‘Uit eerdere studies weten we dat er meerdere dimensies aan natuurverbondenheid zitten’, legt Van den Born uit. ‘Je kunt je op een zintuigelijk niveau verbonden voelen met de natuur, maar ook op een emotioneel, reflectief niveau. Het ene niveau is sterker dan het andere. Daarom hebben we de challenge bewust opgebouwd aan de hand van oefeningen die aansloten op de verschillende dimensies van natuurverbondenheid.’
‘Aan die challenge deden meer dan honderd mensen mee’, vertelt Bernadette van Heel, promovendus en postdoc bij het Centre Connecting Humans and Nature (CCHN). ‘We hebben alle deelnemers benaderd met de vraag of ze hun ervaringen in een dagboek wilden bijhouden. Ook hebben we vragenlijsten verspreid en een aantal diepte-interviews afgenomen.’
‘Op basis van die data kunnen we concluderen dat de korte oefeningen wel degelijk bijdragen aan een groter gevoel van natuurverbondenheid.’ Ongeveer veertig procent van de deelnemers, gaf aan dat ze dit na afloop van de challenge ervaarden. ‘Een deelnemer liet weten zich nu beter te beseffen dat natuur niet alleen het bos is, maar net zo goed het gras tussen je stoeptegels of de vogeltjes in je buurt. Een ander nam zich voor nam om de tuin voortaan liefdevol te laten verloederen ten behoeve van biodiversiteit. Ook gaven deelnemers aan vaker na te denken over het effect van hun gedrag op de natuur, bijvoorbeeld over de gevolgen van vliegen.’
Natuur helpen beschermen
Tegelijkertijd benadrukten mensen hoe moeilijk ze het vonden om de oefeningen dagelijks braaf in te passen in hun drukke schema’s. Van Heel: ‘Zelfs mensen die de natuur erg belangrijk vinden en in hun vakanties altijd de natuur opzoeken, gaven aan dat ze hier niet iedere dag aan toe kwamen.’ Waar eerder onderzoek naar natuurverbondenheid donkergroene en niet-groene mensen onderscheidt, ofwel mensen die zich wel of juist niet met natuur verbonden voelen, ontdekten de onderzoekers dat dit genuanceerder ligt. ‘Er is ook een groep mensen die zich met natuur verbonden voelt, maar die deze verbondenheid door het drukke dagelijkse leven niet kan ervaren.’
Verder gaf dertig procent van de deelnemers aan zich na de challenge extra bereid te voelen iets voor de natuur te doen. ‘Ook dit is interessant voor ons. Het bevestigt eerdere onderzoeken waaruit blijkt dat grotere natuurverbondenheid samengaat met de bereidheid om je in te zetten voor bescherming van de natuur’, stelt Van den Born. ‘Tegelijkertijd kan te veel betrokkenheid bij het lot van de natuur leiden tot een gevoel van machteloosheid. Mensen die het nieuws gaan mijden, zich lamgeslagen voelen door negatieve berichten over het klimaat.’
Hoewel Van den Born en Van Heel (nog) niet betrokken zijn bij een eventuele nieuwe Earthfulness challenge, nemen ze de resultaten wel mee in hun vervolgonderzoeken. ‘Voor mij is het onderdeel van mijn proefschrift waarin ik de relaties tussen mens en natuur bestudeer’, vertelt Van Heel. Van den Born: ‘En voor mij sluiten de bevindingen mooi aan bij FLOW, een Europees onderzoeksproject waarin we bestuderen in welke mate jongeren door heel Europa betrokken zijn bij water – de rivieren, zeeën en oceanen – in hun leefomgeving en hoe die betrokkenheid samenhangt met hun bereidheid om deze wateren te beschermen.’
Meer lezen?
Lees het paper via: https://www.mdpi.com/2071-1050/16/3/1119
Foto: Felipe Lopez via Unsplash