Open Competitie ENW-XL
Van fundamenteel onderzoek naar het effect van bepaalde materialen op de methaancyclus tot het bestuderen van cellen in maiswortels voor meer voedselzekerheid; in totaal is er door NWO bij de Open Competitite ENW-XL 64 miljoen euro toegekend, waarvan één tot drie miljoen wordt toegewezen aan elk project. De Radboud Universiteit is hoofdaanvrager bij vier van deze projecten, maar is daarnaast als mede-aanvrager betrokken bij verschillende andere projecten. Een volledig overzicht is te vinden op de site van NWO.
Met de ontvangen financiering is het aan de onderzoekers om samen grensverleggende en innovatieve onderzoekslijnen van wereldklasse te starten, versterken of uit te breiden. Karen Aardal, bestuurslid NWO-domein ENW en voormalig ontvanger van financiering van Open Competitie ENW-XL, benoemt de waarde van fundamenteel onderzoek. ‘Veel van de resultaten van fundamenteel onderzoek komen uiteindelijk terecht in de maatschappij. Je weet alleen van tevoren niet hoe en wanneer. Denk aan fundamenteel wiskundig onderzoek, veel daarvan is uiteindelijk terug te zien in de logistiek. Zonder fundamenteel onderzoek is er geen basis om op voort te borduren.’
Efficiënt en SCA-bewust postkwantumcryptografisch ontwerp voor ingebedde systemen (ESCAPE)
Simona Samardjiska, Institute for Computing Science
Post-kwantum cryptosystemen draaien op gewone computers, maar zijn veilig tegen aanvallen van kwantumcomputers. Momenteel is een belangrijke hindernis voor de migratie naar post-kwantum cryptosystemen het waarborgen van de veiligheid van hun real-world implementaties tegen aanvallers die fysieke emissies van de apparaten observeren. Huidige maatregelen tegen aanvallen werken niet voor post-kwantum cryptosystemen of zijn onbetaalbaar duur. Het ESCAPE-project zal een andere weg inslaan in plaats van de typische aanpak om de beveiliging van de implementatie later in het ontwerpproces te behandelen en deze al in het ontwerpstadium op te nemen, waardoor een snellere ontplooiing, goedkopere implementaties en betere veiligheidsgaranties worden gegarandeerd.
Het potentieel van het higgsboson
Pamela Ferrari, Institute for Mathematics, Astrophysics and Particle Physics en Nikhef
Het higgsveld, dat het universum vult, geeft elementaire deeltjes hun massa via de higgspotentiaal, een unieke kwantumeigenschap van het vacuum. De vorm van deze potentiaal, vergelijkbaar met de bodem van een wijnfles, is gerelateerd aan de onderlinge interactie van twee higgsbosonen. Door identificatie van higgsbosonen in de ATLAS-detector op CERN aanzienlijk te verbeteren met behulp van geavanceerde machine learning-technieken, kunnen we het eerste bewijs leveren voor dit ongelooflijk zeldzame proces. Hierdoor kunnenwe niet alleen het higgsveld, maar ook de oorsprong en uiteindelijke lot van ons universum beter begrijpen.
Symmetrie op het snijvlak van topologie en hogere algebra
Magdalena Kędziorek, Institute for Mathematics, Astrophysics and Particle Physics
In het wiskundige vakgebied van de topologie bestudeert men meetkundige vormen tot op vervorming zonder knippen en plakken. Dit idee van continue vervorming kan ook toegepast worden om een ‘hogere’ vorm van algebra te formuleren, waarin gelijkheid wordt vervangen door vervormbaarheid. Het doel van dit project is om de invloed van symmetrie in de hogere algebra te bestuderen en zo te komen tot nieuwe, krachtigere algebraïsche structuren die vervolgens toegepast kunnen worden in de meetkunde en natuurkunde.
Sepsis begrijpen en behandelen
Mihai Netea, Radboudumc
Ernstige infecties worden soms gecompliceerd door onevenwichtigheden in de manier waarop het immuunsysteem van de patiënt op de bacteriën of virussen reageert: soms te sterk en soms niet krachtig genoeg. De manier waarop we deze infecties moeten behandelen hangt dus af van het type immuunregulatie bij elke specifieke patiënt. Dit programma zal onderzoeken hoe het precieze type immuundefect bij elke patiënt met een ernstige infectie kan worden geïdentificeerd, en hoe de behandeling kan worden aangepast om de afweer van de gastheer opnieuw in evenwicht te brengen en de uitkomst van de patiënt te verbeteren.
Open Competitie ENW-M
In de Open Competitie ENW-M zijn 23 aanvragen gehonoreerd, waarvan bij drie aanvragen Radboud-onderzoekers de hoofdaanvragers waren. M-subsidies bedragen tussen de 400.000 euro en 800.000 euro en zijn bedoeld voor vernieuwend, fundamenteel onderzoek van hoge kwaliteit en/of wetenschappelijke urgentie.
ELEANOR: Ontcijferen van de input-outputfunctie van menselijke neuronen
Imran Akca Avci (VU) & Richard van Wezel, Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour
Het begrijpen van het menselijk brein is cruciaal voor hersenfunctie, neuro-ontwikkelingsstoornissen, neurale techniek en kunstmatige intelligentie. Huidige benaderingen missen echter de precisie en resolutie om te bestuderen hoe menselijke neuronen signalen verwerken en reacties produceren. Het ELEANOR-project onderzoekt de signaalverwerking van menselijke neuronen met een hoog-precieze alles-optische aanpak, waarbij een veelzijdige fotonische microchip en optische dynamische klemmen worden gebruikt voor precieze en selectieve stimulatie van individuele dendritische vertakkingen. Deze innovatieve benadering belooft huidige beperkingen in het begrijpen van de hersenfunctie van de mens aan te pakken, en de neurowetenschappen en gerelateerde vakgebieden significant vooruit te helpen.
Veel of weinig punten?
Ariyan Javan Peykar, Institute for Mathematics, Astrophysics and Particle Physics
Het onderzoek naar Diophantijnse vergelijkingen bevindt zich in de kern van de wiskunde. Sommige vergelijkingen hebben geen oplossingen, sommige hebben er een paar, en andere hebben er veel, zelfs meer dan men op het eerste gezicht zou verwachten. In dit project bestuderen we deze verschijnselen door gebruik te maken van geavanceerde technieken uit de algebraïsche meetkunde.
Van kwantumschuim naar een gekromd heelal
Renate Loll, Institute for Mathematics, Astrophysics and Particle Physics
Het is een lang gekoesterde droom van de theoretische natuurkunde om de oorsprong van ruimtetijd en zwaartekracht vanuit eerste principes te verklaren en te beschrijven hoe ons universum is ontstaan uit een oer-kwantum “ruimtetijdschuim”. Om deze droom te verwezenlijken zullen we correlatiefuncties van kromming onderzoeken, die het gedrag van ruimtetijdfluctuaties vastleggen en de kwantummicrowereld kunnen verbinden met de macroscopische fysica van het vroege heelal. Met behulp van toonaangevende technische expertise en een nieuw concept van kwantumkromming is ons belangrijkste doel om aan te tonen dat pure kwantumruimtetijd de ultieme bron kan zijn van zowel zwaartekrachtinteracties als structuurvorming in het universum.