Gezamenlijke foto Sjors en Bart FM Focus
Gezamenlijke foto Sjors en Bart FM Focus

Universiteit en Dar vinden elkaar in circulariteitsideaal

Onderzoekers van Managementwetenschappen werken veel samen met organisaties. Zo ook universitair hoofddocent Sjors Witjes, die al jaren intensief contact heeft met Bart de Bruin, directeur van Dar. Samen werken ze aan verschillende circulariteitsprojecten.

Sjors Witjes werkt binnen bedrijfskunde bij de Strategisch management-groep. “Ik onderzoek hoe bedrijven bijdragen aan een duurzamere samenleving en een circulaire economie. Steeds meer organisaties vragen zich af welke rol ze op dat gebied kunnen spelen. Als wetenschapper kijk ik hoe we de universiteit met de buitenwereld kunnen verbinden. Door slimme samenwerking gebruik ik de kennis van de hele universiteit – niet alleen van managementwetenschappen, maar ook van rechten, geneeskunde, natuurwetenschappen, tot aan filosofie toe. Ook werk ik samen met de HAN en het ROC.”

Bart de Bruin is sinds vijf jaar directeur van Dar, dé afvalinzamelaar en -beheerder openbare ruimte in de regio Nijmegen. “Mijn werk varieert van operationele tot strategische vraagstukken. Operationeel gezien moet elke dag het afval van de straten en moeten er prullenbakken worden geleegd. Als onze mensen een week hun werk niet doen, merk je dat buiten meteen. Op strategisch vlak streven we naar een circulaire, frisse en groene leefomgeving. Daar heeft de Dar een belangrijke taak in.”

Portretfoto Sjors Witjes

Stip aan de horizon

De twee komen elkaar regelmatig tegen in de Circulaire Raad, waarvan De Bruin voorzitter is. Dat orgaan komt voort uit het Green Capital-jaar (2018) van de gemeente Nijmegen. In de raad werken overheid, onderwijs en ondernemers samen aan concrete circulaire projecten. De Bruin: “De stip aan de horizon qua circulariteit is voor iedereen wel helder, maar de precieze weg ernaartoe kent niemand.” Witjes: “Alle deelnemers staan ervoor open om de uitdagingen die we onderweg tegenkomen, op te pakken.”

Dar en de universiteit werken samen aan verschillende projecten. Witjes: “Vorig jaar hadden we een project over elektronisch afval. In de elektronicacyclus zitten bijvoorbeeld nog gaten bij ziekenhuizen en universiteiten. Die weten vaak niet hoeveel elektronica ze hebben, wat waar wordt gebruikt en waar het na gebruik blijft. Studenten van de Honours Academy hebben de stromen en verantwoordelijkheden voor de hele universiteit geïnventariseerd. Wat bleek: de verantwoordelijkheid voor de aanschaf van bepaalde elektronica op de universiteit ligt bij het Radboudumc. Dat wist de universiteit helemaal niet.” De Bruin: “Zulke bevindingen leiden niet meteen tot concrete oplossingen, maar als je weet wie waarvoor verantwoordelijk is, kun je betere keuzes maken. De inkoop kan bijvoorbeeld bewust alleen elektronica aanschaffen die eenvoudig repareerbaar is of waarin gerecycled plastic is verwerkt.”

Bart de Bruin portretfoto

Luiercyclus sluiten

Sinds februari werken Dar en de universiteit – samen met afvalenergiecentrale ARN – aan een ander project: de gescheiden inzameling van luiers. Witjes: “Dat zijn zeer complexe producten, vol met waardevolle materialen, waaronder plastics. Een denktank van studenten gaat de mogelijkheden onderzoeken om de luiercyclus te sluiten. Dat betekent dat er tijdens productie, gebruik en afvalverwerking zo weinig mogelijk verloren gaat. Als begeleider heb ik wel ideeën over oplossingsrichtingen, maar de studenten bepalen grotendeels zelf wat er uit het project komt.”

Volgens De Bruin is de grootste uitdaging bij luierverwerking, net als bij andere grondstofstromen, samenwerking in de keten. “Producenten zouden – vanuit hun logische invloed op het productontwerp – intensiever contact moeten hebben met de recyclers van hun product. Maar mijn beeld is dat de grote luierfabrikanten nog nauwelijks bezig zijn met circulariteit, ze zijn vooral gericht op het draagcomfort van de luiers en, gekoppeld daaraan, omzet en winst.” Witjes: “Sommige producenten zijn wel geïnteresseerd in de plastics en energie die luierrecycling oplevert. BASF, dat korrels voor luiers maakt, is bijvoorbeeld in gesprek met de ARN.” De Bruin: “Klopt, en dat is een belangrijk signaal, net zoals IKEA, dat mede-eigenaar is geworden van de Nederlandse matrasrecyclingfabriek RetourMatras. Het zijn eerste signalen dat het circulaire wiel begint te draaien. Wat het voor producenten moeilijk maakt, is dat dat circulaire wiel vaak niet gelijkloopt met het economische wiel. Oftewel, circulariteit kost vaak nog (veel) geld, omdat bijvoorbeeld virgin grondstoffen goedkoper zijn dan gerecyclede grondstoffen. Binnen dat spanningsveld moeten bedrijven hun keuzes maken.”

Dubbel voordeel

Witjes en De Bruin zijn beiden enthousiast over hun samenwerkingsprojecten. Witjes roemt vooral de meerwaarde voor het onderwijs: studenten leren dankzij het contact met de praktijk door een andere bril naar de theorie te kijken. “Ze staan met beide poten in de modder en ervaren zelf welke ontwikkelingen er in de praktijk spelen en wat die voor bedrijven betekenen.” De Bruin ziet een dubbel voordeel: “Als werkgever zoeken we altijd mensen die ons verder helpen met alle vraagstukken die we tegenkomen. Hoe veelzijdiger mensen zijn opgeleid, hoe waardevoller ze voor ons zijn. De belangen in alle ketens zijn ook groot. Feitelijke kennis vanuit de universiteit is dan ook essentieel om de juiste besluiten met elkaar te kunnen nemen. Andersom kan onze praktijkkennis een waardevolle aanvulling zijn op theoretisch onderwijs. Die twee aspecten vind ik cruciaal in onze samenwerking.”

Sjors Witjes werkt ook op andere manieren aan kennisbundeling en samenwerking. Afgelopen november organiseerde hij een zogeheten DAN-CE (Dutch Academic Network on Circular Economy) event. Tientallen toponderzoekers van universiteiten en instituten als TNO en het RIVM, maar ook vertegenwoordigers van overheden en het bedrijfsleven, ontmoetten elkaar op de Nijmeegse campus. Ze werkten een onderzoeksvoorstel uit dat ervoor moet zorgen dat de uitvoering van beleid op het gebied van circulaire economie direct wordt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. Witjes: “Zulke kennisbundeling is enorm waardevol. Uiteindelijk werken we allemaal aan dezelfde vraag: hoe komen we als samenleving een stap verder qua circulariteit en duurzaamheid?”

Tekst: Machiel van Zanten

Foto: Duncan de Fey

Contactinformatie

Gaat over persoon
dr. ir. Witjes, S. (Sjors)