Honderd miljard. Dat is het aantal darmcellen dat iedere dag wordt vervangen in ons lichaam. Een logistieke operatie die volledig automatisch verloopt – tenzij het misgaat. Dan kunnen ontstekingsziekten zoals de ziekte van Crohn ontstaan, of juist tumoren doordat beschadigde cellen zich ophopen. Wetenschappers hadden wel een theorie over hoe ons lichaam bepaalt welke cellen verwijderd moeten worden, maar dat was nooit empirisch bewezen.
Dr. Daniel Krueger, onderzoeker bij het Hubrecht Instituut in Utrecht, besloot die theorie te toetsen. Masterstudent Shanie Wu mocht meehelpen in de cruciale eindfase. Haar bijdrage bleek zo waardevol dat ze co-auteur werd op een artikel in Science, een van de meest prestigieuze wetenschappelijke tijdschriften ter wereld.
Een touwtrekwedstrijd tussen cellen
"De oude theorie was intuïtief best goed te volgen." legt Shanie uit. "Omdat cellen onderaan de darmvlok worden geproduceerd en omhoog naar de punt schuiven, dacht men dat ze daar 'uitgeperst' werden door de aanhoudende druk van nieuwe cellen." Maar toen Krueger met een laser een sneetje maakte in darmweefsel, gebeurde iets verrassends: de cellen gingen niet naar elkaar toe (wat je zou verwachten ‘onder druk’), maar juist van elkaar af.
Shanie: "Daniel kwam erachter dat cellen een soort touwtrekwedstrijd met elkaar spelen. Ze staan continu onder spanning om te checken: ben jij nog gezond? Als je niet genoeg tegenkracht kunt uitoefenen, word je uitgestoten." Het motor-eiwit Myosin II speelt hierin een cruciale rol. "Toen hij me deze 'tug-of-war' theorie vertelde, werd ik meteen super enthousiast. Het was echt een nieuwe theorie, in de voorhoede van de wetenschap."
Op het juiste moment op de juiste plek
Shanie had geluk met haar timing. "Toen ik bij de onderzoeksgroep kwam voor mijn stage, was de eerste versie van het artikel al klaar en ingediend voor peer review." Maar uit die review kwamen suggesties voor extra experimenten. Ondertussen waren meerdere labs in de wereld met soortgelijk onderzoek bezig, dus er was sprake van tijdsdruk om als eerste te publiceren.