Met deze Vici-beurs kunnen de onderzoekers de komende vijf jaar onderzoek doen en een eigen onderzoeksgroep opzetten. In totaal reikt de NWO dit jaar 35 Vici-beurzen uit. De ontvangers van de Radboud Universiteit en het Radboudumc zijn:
Reconstructing the predictive architecture of the mind and brain
Floris de Lange, Donders Instituut
Onze hersenen maken voorspellingen over de toekomst op basis van wat ze weten. Maar wat de hersenen eigenlijk voorspellen is nog grotendeels onduidelijk. Om dit te begrijpen moeten voorspellingen in meer natuurlijke omstandigheden worden onderzocht, wat veel complexer is dan typische laboratoriumexperimenten. Dit onderzoek maakt gebruik van nieuwe ontwikkelingen uit de kunstmatige intelligentie om te onderzoeken wat onze hersenen voorspellen in meer natuurlijke situaties, hoe dit neurobiologisch geïmplementeerd is, en hoe dit ons gedrag beïnvloedt, zoals waar we nieuwsgierig naar zijn. Dit onderzoeksprogramma geeft ons een beter begrip van ons voorspellende brein in de echte wereld.
Seeing and thinking: Interplay between externally and internally generated neural representations
Marius Peelen, Donders Instituut
Veel mensen denken in beelden. Kan dit ongestoord samengaan met het verwerken van visuele informatie? Met behulp van hersenscans, gedragsexperimenten en een fietssimulator gaan de onderzoekers ontrafelen hoe het menselijk brein zien en beelddenken combineert, hoe mensen hierin verschillen, en waarom het moeilijk kan zijn om snel te schakelen tussen zien en denken, bijvoorbeeld als gevolg van veroudering.
Toekomsten van taal
Mark Dingemanse, Faculteit der Letteren
Taal is misschien wel de grootste uitvinding van de mens, en zeker de meest adaptieve. Dit project onderzoekt hoe taal zich vormt naar interactie en zich aanpast aan sociotechnische veranderingen. Vertrekpunt is de wereldwijde talenrijkdom die de vele parallele hedens en toekomsten van de mensheid vertegenwoordigt: een rijk palet aan ambachtelijke taaltechnologieën. We onderzoeken hoe nieuwe technologieën voor spraak en tekst hierop voortbouwen: sommige relatief star en inflexibel, andere meer vloeiend en overtuigend. En we ontwikkelen theorieën voor alternatieve toekomsten waarin de autonomie en talenrijkdom van de mens niet ingeperkt wordt door technologie, maar juist wordt bewaard en versterkt.
SOLVE-IEI: Solving Enigmas of Undiagnosed Inborn Errors of Immunity
Alexander Hoischen, RadboudUMC
Genetische stoornissen van het immuunsysteem (Inborn Errors of immunity: IEIs) geven ernstige infecties als het immuunsysteem verzwakt is, en orgaanschade als het overactief is. Wanneer de genetische oorzaak is gevonden, blijkt 80% behandelbaar. Het vinden van nieuwe genetische oorzaken voor IEIs is vertraagd, omdat onderzoeksgroepen en diagnostische labs grotendeels dezelfde technologieën en analysemethoden gebruiken. SOLVE-IEI gooit het over een andere boeg, door al beschikbare genetische gegevens op een nieuwe manier grootschalig te analyseren, door nieuwe technieken van DNA-onderzoek toe te passen, en door de cellen van het immuunsysteem uit het bloed van patiënten op hun functie te onderzoeken.
Recording the past, understanding the present, predicting the future: charting the multiscale organization and function of spatial genome-organization across developmental time
Jop Kind, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
Daarnaast heeft ook Jop Kind een Vici-beurs toegekend gekregen van de NWO. Het project loopt via het Hubrecht Institute, maar Kind is als bijzonder hoogleraar ook verbonden aan de Radboud Universiteit. Elke cel bevat 2 meter DNA dat sterk verpakt moet worden om te passen in de piepkleine kern van elke cel. Deze pakking is uniek in elke cel en voor het ontstaan van nieuwe eigenschappen moeten steeds andere stukjes DNA worden uitgepakt om afgelezen te worden. Met dit voorstel bestuderen we hoe dit dynamische proces gecoördineerd wordt door gebruik te maken van nieuwe sensitieve methoden om deze stappen in individuele cellen te meten. Deze kennis is essentieel om te begrijpen hoe cellen functioneren tijdens de ontwikkeling en hoe ongewenste eigenschappen ontstaan bij kanker.